3-seminar mavzu: O'rta osiyo arab xalifaligi tarkibidagi tarixiy geografiyasi. Reja



Download 44,24 Kb.
bet2/11
Sana11.01.2022
Hajmi44,24 Kb.
#348578
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11
Bog'liq
3-Seminar

ortidagi yerlar deb atashadi.  Ulaming M ovarounnahrdagi faoliyati 
ikki bosqichga b o ‘linadi:
1.  Birinchi bosqichda arablar  M ovarounnahrda  faqat  talon- 
chilik va raqiblaming kuch-qudratini aniqlash maqsadida yurishlar 
olib borishadi.
2.  Ikkinchi davrida arablar M ovarounnahr hududlarida istilo­
chilik yurishlarini olib borishadi.
Arablarning  M ovarounnahrni istilo qilishi 704 yilda Xuroson 
noibligiga tayinlangan Qutayba ibn Muslim faoliyati bilan bog'liq. 
Qutayba o ‘z faoliyatini 705 yilda Balxni va uning atroflarini bosib 
olishdan boshlaydi.  M azkur hududlarni bosib olgan Qutayba  706 
yilda  Poykandni  istilo  qiladi.  A rablarning  keyingi  yurishlari 
Buxoroga  qaratilgan  b o ‘lib,  708-709  yildagi  urushlardan  so‘ng 
Buxoro  ham   arablar  q o ‘l  ostiga  o ‘tadi.  Qutayba  Sam arqand 
yurishiga tayyorgarlik ko‘rayotgan bir paytda Xorazm da aka-uka 
xorazm sholilam ing taxt uchun kurashlari natijasida ichki nizolar
103

vujudga kelganidan xabar topadi.  Bu yerda xorazmshohning ukasi 


Xurzod boshchiligidagi xalq g'alayoni vujudga kelgan edi.  Qutayba 
xorazshoh so‘roviga binoan q o ‘zg‘olonni bostiradi. X orazm shoh 
esa  Qutaybaga  tobelik bildiradi  va  shu  bilan  711  yilda  X orazm  
ham   arablarning  vassalligiga  aylantiriladi.  712  yilda  Qutayba 
Xorazm va janubiy viloyatlardan olingan qo'shim cha qo‘shin bilan 
Sam arqandga tashlanadi.  Bir oylik qam aldan  so‘ng  Sam arqand 
ham  arablar qo ‘l ostiga o ‘tadi.
713 yilda Qutayba bosib olgan hududlaridan 20 ming qo ‘shin 
to ‘plab,  qo‘shin safini kengaytiradi ham da  Ustrushona va X o‘jand 
orqali Farg'onaga yurish qiladi.  U  C hoch, X o‘jand,  Kosonni zabt 
etib,  714  yilda  Isiijobga  yurish  qiladi.  751  yilda  esa  F arg'ona 
vodiysi to ‘liq egallanib,  Q oshg'argacha etib borishadi.  Xuddi shu 
yili  xalifalik  taxtiga  Q utaybaning  g 'an im i  Sulaym on  o ‘tiradi. 
Sulaymonga qarshi q o ‘zg‘olon ko'targan Qutayba arab askarlari 
tom onidan  o'ldiriladi  va  shu  bilan  arablarning  sharqqa  yurishi 
ham  to'xtaydi.
Arablarning istilochilik yurishi 0 ‘rta  Osiyo uchun bir qancha 
salbiy oqibatlar keltirib chiqaradi. Yillar davom ida yaratilgan boy 
m adaniy  m eroslar  barbod  qilinib,  shahar  va  qishloqlarga  o ‘t 
qo'yildi.  K o'plab  sug'orish  inshootlarining  barbod  qilinishi  va 
m ahaliiy aholi vakillarining halifalik q o 'sh in i tarkibiga  olinishi, 
urushlarda  berilgan  q u rb o n lar  oqibatida  m am lakatda  ishchi 
kuchiga bo'lgan ehtiyoj tufayli m am lakat xo'jaligi butunlay izdan 
chiqdi.  M am lakatda  mavjud  oltin-kum ush zahiralari va boshqa 
qim m atbaho buyum lar xalifalikka tashib ketildi.
M o v aro u n n ah r  V III  asrning  o 'rtalarig a  qadar,  qarshilik 
ko'rsatishiga qaram ay,  arab xalifaligining  m uhim  viloyatlaridan 
biri sifatida  uning tasarrufiga uzil-kesil o'tadi.
Xalifa  davlatni  boshqarishda  vazir  ul-uzaro  (ulug‘  vazir)ga 
tayangan.  Harbiy  ishlar,  um um an,  harbiy  qo'shinlar  am ir  ul- 
um aro  q o ‘li  ostida  edi.  Xalifa  turli  m asalalarni  devon  ad-dar, 
ya’ni  kengashda  k o'rib   chiqar  edi.  D evon  ad -d ar  uchta  asosiy 
devonga  bo'lingan,  ular  devon  al-mashriq,  devon  al-m ag‘rib  va
104



Download 44,24 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish