|
Хулоса чиқазидиган бўлсак! Бугунги иш дунёси етакчилик лавозимларини эгаллаган, товар сотадиган ва битимлар тузадиган одамларга юқори талабларни қўяди. Ишбилармонлик музокараларини тўғри ўтказа олмаслик ва омадга умид қилиш яхши фазилат ҳисобланмайди. Агар музокараларда ишбилармонлик қоидаларига риоя қилсангиз, сўзларни тўғри ишлатсангиз, аниқ ва тиниқ гапирсангиз, шунда муваффақиятга эришасиз.
Ёдлаб олиш зарур!
Ишбилармон кишининг этикети. Ҳаёт тўхтамайди. Инсоният доимий равишда такомиллашиб, янги кашфиётлар яратиб, ҳаёт сифатини яхшиламоқда. Тадбиркор кундалик турмушининг мунтазамлиги ундан муайян хатти-ҳаракатлар қоидаларига амал қилишни талаб этади. Уларга риоя қилинмаса, жамиятда муҳим мавқени эгаллаш, катта зафарларга эришиш жуда қийин бўлади.
Ишбилармоннинг ахлоқ қоидалари, биринчи навбатда, унинг ташқи қиёфасидан бошланади. Шахснинг бизнес учрашувлари фаолиятида анча вақтни талаб этади, шунинг учун мукаммал кўриниш музокаралар жараёнида иштирокчилар томонидан унга янада қулай муносабатда бўлишга ёрдам беради.
Ишбилармоннинг иккинчи, жуда муҳим хусусияти – музокараларни тўғри олиб бориши. Психологлар бу масалани жуда узоқ вақт давомида ўрганмоқдалар. Нутқнинг очиқлиги, ахборотни тақдим этиш сифати энг жиддий бизнес шартномаларини тузишда асосий омиллардир. Ахборотни тўғри тақдим этиш қобилияти инсонни энг юқори музокаралар даражасига кўтаришга ундайди. Ишбилармонлар жамиятида ҳатто “ажойиб таассурот” деб аталадиган машҳур ибора пайдо бўлди, чунки бу кўникмага эга бўлган киши жуда кўп нарсаларга эга ҳисобланади. Жамоада ишлайдиган ҳар бир одам шунга ҳаракат қилиши керак.
Кейинги хусусиятсиз, масалан, адвокатни тасаввур қилишнинг иложи йўқ – пухталик. Биз дарҳол қадимги сўзларни эслаймиз: аниқлик – шоҳларнинг хушмуомала бўлиши. Иш кунида режалаштирилган ишбилармонлик мажлисида белгиланган муддатларга аниқ амал қилиш, ишбилармоннинг ҳар кунлик режасини тузиш тадбиркорга катта ҳарф билан ёзиладиган қимматбаҳо ишбилармонлик унвонини беради.
Ҳақиқий ишбилармоннинг сўнгги сифати – масъулиятлилиги ва бажарувчанлиги. Ишбилармон берган сўз – барча ишларни, саволларни ва муаммоларни бошқариш учун энг муҳим омилдир. Бу шубҳа остига олинмайди. Ҳар биримиз қалбимизда ишбилармонмиз. Баъзиларда бу сифат жуда очиқ, бошқаларда, аксинча, чуқур яширинган. Шу яширин қобилиятларингиз рўёбга чиқишида сизга омадлар ёр бўлсин, азиз талаба!
2-KAZUS
Tasavvur qiling: siz yuridik firma rahbarisiz. Firmangizdagi bitta boʻsh vakant oʻringa ikkita nomzod rezyume topshirgan. Birinchisi – tashqi iqtisodiy aloqalar va huquq institutini bitirgan, aqlli, qobiliyatli yurist – Said Rahimov. U allaqachon bir nechta ishlarni muvaffaqiyatli olib borgan va mijozlarning eʼtirofiga sazovor boʻlgan. Biroq u boshqa xodimlar bilan, ayniqsa, xizmat koʻrsatuvchi xodimlar bilan muomala qilishda qattiqqoʻl va kibrli. Avvalgi ish joyidan bunday xabarlardan bir nechtasini eshitdingiz. Hatto unga qarshi yozma arizalar bilan ham murojaat qilishgan. Ikkinchisi – yuridik universitetni endigina bitirgan yosh mutaxassis – Bekzod Sunnatov. Uning ish tajribasi yetarli emas, ammo, oʻqishni aʼlo baholarga tugatgan, harakatchan, odamlar bilan muloqot qilish koʻnikmasiga ega.
Vaziyatni tahlil qilish asosida qaror qabul qiling, qaysi mutaxassisni ishga olasiz? Qaroringizni izohlang.
Yurist uchun qanday axloqiy sifatlar muhim hisoblanadi?
Ish beruvchilar tomonidan jamoada ishlay olish koʻnikmasini ish beruvchilar tomonidan qadrlanishi sabablarini yoritib bering.
Said Rahimovga muloqot uslubini oʻzgartirish boʻyicha qanday tavsiyalar bergan boʻlardingiz?
Сўзларнинг маъносини эмас, балки суҳбатдошнинг ҳис-туйғуларини тушунишга ҳаракат қилинг. Одамлар ўз фикрларини ва ҳис-туйғуларини “кодланган” (ижтимоий ва миллий жиҳатдан белгиланган меъёрларга мувофиқ) ўтказишларини унутманг. Фақат оғзаки маълумотларни эмас, балки ҳис-туйғуларни ҳам қабул қилинг. Шошма-шошарлик қилманг. Фуқарони сизга нисбатан мудофаа мавқеига эга бўлишга мажбурловчи ҳол бу. Ҳар доим эсда тутингки, бундай баҳолашлар мазмунли мулоқотга тўсқинлик қилади.
Қолаверса, баҳс кетаётган пайтда озингизни қўлга тушуришларига йўл қўйманг. Спикер билан ҳамфикр бўлмасангиз, одатда тинглашни тўхтатишингиз ва ўзингизнинг нутқингизни кутишингиз мумкин. Ҳақиқий келишмовчилик юзага келса, сиз аниқ фикрни билиш учун одамни диққат билан ва охиригача тинглашингиз керак, ундан кейин озингизни нуқтаи назарингизни гапиришни бошласангиз бўлади. Суҳбатнинг мавзуси ва тартиби ижозат берса, суҳбатдошга нисбатан маъқул бўлган дўстона муносабатда бўлиб туринг, чунки бу мулоқот учун қулай муҳит яратади. Спикер розиликни қанчалик кўп қабул қилса, демак, у айтишни истаган нарсасини аниқроқ айтади. Тингловчининг ҳар қандай салбий муносабати мудофаа реаксиясига, мулоқотда хавотирлик ва огоҳлантиришга олиб келади.
Жуда кўп саволлар берманг. Сўзларга аниқлик киритиш учун савол билан чегараланишга ҳаракат қилинг. Муайян аниқ жавобни талаб қиладиган ёпиқ саволлар қисқартирилиши керак.
Маърузачи фикрини батафсил ифода этишга ундовчи саволларни эҳтиёткорлик билан ишлатиш керак. Кўп сонли саволлар маълум даражада инсонга босим ўтказади, унинг ташаббусидан маҳрум қилади ва уни мудофаа ҳолатига қўяди.
Сиздан сўралмагунга қадар маслаҳат берманг. Лекин, албатта, маслаҳат сўраладиган ҳолатларда, суҳбатдошнинг ҳақиқатан ҳам билишни хоҳлайдиганини аниқлаш учун эшитиш жараёнининг техникасидан фойдаланинг. Спикернинг юз ифодасини ва қанчалик тез-тез сизга қарашини, у сиз билан қандай қилиб визуал алоқани сақлаётганини кузатинг.
Нутқнинг оҳангини ва тезлигини кузатинг, суҳбатдош қанчалик яқин ёки узоқда отирганига ёки турганига эътибор беринг. Имкон борича мулойим, дўстона, дипломатик ва хушмуомала бўлинг. Агар сиз ўзингизга жалб қилмоқчи бўлсангиз, аввало унга самимий дўст эканлигингизга ишонтиринг. Хушмуомалалик сўров ёки буйруқлар ишончини йўқотмайди, аммо кўп жиҳатдан суҳбатдошнинг ички қаршилик кўрсатишига тўсқинлик қилади. Бу чора ҳамма учун, шу жумладан, хушмуомалаликнинг намойиши учун зарурдир. Ҳуқуқий фаолиятда одатда дўстона муносабатда бўлмаган кишилар билан учрашиш керак бўлади. Бироқ бу ҳолатда тўғриликни олдиндан белгилаш керак, яъни ҳар қандай вазиятда одатда қабул қилинган адолат доирасида ўзини тутиш қобилияти лозим.
Do'stlaringiz bilan baham: |
