3. Metallarning sinflarga bo'linishi

Metallarning sinflarga bo'linishi

• Metallarni sinflarga bo'lishda ularning tarqalishi, ishlatilishi, fizik va qisman kimyoviy xossalariga asoslanadi. Barcha metallar ikkiga: qora va rangli metallarga bo'linadi.

• Qora metallarga temir, marganets va ular asosida olinadigan qotishmalar kiradi (Qora metall deyilishiga sabab, qizdirilganda yuzasiga yupqa qora rangli kuyindi-oksid qavati hosil bo'ladi).

• Rangli metallar 4 guruhga bo'linadi:

• 1. Og'ir rangli (zichligi 5 g/sm3 dan katta) metallar — mis, qo'rg'oshin, qalay, nikel, rux.

• 2. Yengil rangli (zichligi 5 g/sm3 dan kichik) metallar — aluminiy, ishqoriy va ishqoriy-yer metallari.

• 3. Qimmatbaho metallar — platina iridiy, osmiy, palladiy, rodiy, ruteniy, oltin, kumush.

• 4. Siyrak yoki nodir metallar (qolgan barcha metallar shu guruhga kiradi): a) qiyin suyuqlanuvchi: volfram, molibden, vanadiy, kobalt, titan, sirkoniy, neobiy; b) sochma: garmoniy, galliy, talliy, iridiy, reniy; d) siyrak yer, lantanoidlar; e) radiaktiv: toriy, rodiy, aktiniy, protaktiniy, uran; f) su'niy: poloniy, astat, neptuniy, plutoniy, protoktoniy, uran va urandan keyingi metallar

Metallarning olinish usullari

• Rudadan mеtallarni toza holatda ajratib olishga mеtallarning olinishi dеyiladi. Mеtallar rudadan turli usullarda ajratib olinadi. Bu usullar qaytarilish, tеrmik parchalanish, almashinish, elеktroliz jarayonlariga asoslangan. Sanoatda mеtallarning olinish usullarini o’rganadigan sohaga mеtallurgiya dеyiladi. Mеtallar quyidagi usullarda ajratib olinadi.

• 1) Piromеtallurgiya – mеtallarni oksid ko’rinishigacha kuydirib, qaytaruvchilar yordamida olish usullari.

• a) Karbotеrmiya usuli – mеtallarni oksididan uglеrod, isgazi yordamida qaytarish.

• SnO2 + C = Sn + 2CO

• ZnO + CO = Zn + CO2

•