3 McCarthy, O'Dell English vocabulary in use pdf

Xo‘jalik  aktivlarining  manbalari.    Korxona  ixtiyoridagi  barcha  aktivlar      ikki 
manbadan tashkil topadi: 
•
  Xususiy kapital  
•
  Majburiyatlar 
Mulkga  egalik  qilish  huquqiga  muvofiq    aktivlar  va  ularning  manbalari  quyidagi 
tenglik ko‘rinishida ifodalanadi: 
 
AKTIV    =  XUSUSIY  KAPITAL  + MAJBURIYATLAR 
 
                     A           =              XK                          +               M 
 
Xususiy  kapital  –  bu  korxonaning  majburiyatlarini  chegirib  tashlagandan  so‘ng 
qoladigan aktivlaridir. Yuqoridagi tenglikga muvofiq: 
 
XUSUSIY  KAPITAL  =  AKTIV  - MAJBURIYATLAR 
                                   XK                     =       A       -               M 
 
Korxonalarning  xususiy  kapitalini    shakllanishining  asosiy  manbalari  bo‘lib 
quyidagilar hisoblanadi: 
•
 Ustav  kapitali  (UK)  –  bu  korxonaga  uning  ta’sischilari  tomonidan  kiritilgan  
mablag‘lar majmuasi. 
•
 Qo‘shilgan kapital (QK) – bu  aksiyalarni sotish va nominal qiymatlari o‘rtasidagi 
ijobiy  farq,  shuningdek  chet  el  investorlarini  ustav  kapitaliga  kiritgan  mablag‘lari 
bo‘yicha vujudga kelgan  valyutalar o‘rtasidagi ijobiy farqlar summasi.   
•
 Rezerv  kapitali  (RK)  –  bu  korxonaning  sof  foydasidan  tashkil  etilgan  rezerv 
kapitali,  mulkni  qayta  baholashdan  olingan  qo‘shimcha  qiymat  va  bepul  kelib  tushgan 
mulklar qiymatining majmuasi. 
•
 Taqsimlanmagan 
foyda(TF) 
– 
bu 
korxonaning 
ta’sischilari 
o‘rtasida 
taqsimlanmay qolgan sof foydasining summasi. 
•
 Rezervlar  (R)  –  bu  turli  joriy  to‘lovlarni  amalga  oshirish  uchun  hisobot  davr 
daromadlari  evaziga  shakllangan  zaxira  summasi,  masalan  joriy  va  kapital  ta’mirlash 
uchun, mehnat ta’tili haqlarini to‘lash uchun va shu kabilar. 
•
 Maqsadli tushumlar (MT) – korxonaga turli maqsadlarda turli manbalardan kelib 
tushgan  mablag‘lar  majmuasi  (grantlar,  subsidiyalar,  a’zolik  badallari,  soliqlar  bo‘yicha 
imtiyozlar va boshqalar). 
•
 Grantlar (G) -- bu korxonaga qaytarib olinmaslik sharti bilan  davlat,   nodavlat, 
xalqaro  tashkilot  va  fondlardan  aniq  maqsadlar  uchun  kelib  tushgan      moddiy    va 
nomoddiy  mablag‘lar  majmuasi.  Ushbu  mablag‘lar  faqatgina  qat’iy  maqsadlarga 
ishlatilishi lozim.  
PDF created with pdfFactory trial version 
www.pdffactory.com

---

 
18 
•
 Subsidiyalar  (S)  –  bu  korxonaga  uning  faoliyatini  rivojlantirish  maqsadida 
ma’lum bir shartlarga ko‘ra  davlat tomonidan berilgan yordam va imtiyozlar summasi. 
 
Xususiy  kapitalning  umumiy  miqdori  yuqoridagi  uning  elementlari  summalarining 
yig‘indisidan iborat bo‘ladi, ya’ni: