3 McCarthy, O'Dell English vocabulary in use pdf

O‘zgaruvchan  harajatlar  –  bu  ishlab  chiqarish  hajmining    oshishi  va 
kamayishigaga  ko‘ra    sarfi  miqdor  jihatdan  bevosita  o‘zgarib  turadigan  harajatlar. 
Masalan,  material  sarfi  bevosita    ishlab  chiqarilgan  tayyor  mahsulotning  miqdoriga 
bog‘liq, ishbay ishlaydigan xodimga hisoblanadigan ish haqi summasi esa - uning ishlab 
chiqargan mahsuloti(bajargan ishi)ning  miqdoriga bog‘liq.  
Shartli  o‘zgarmas  harajatlar  –  bu  ishlab  chiqarish  hajmining  o‘zgarishiga 
qaramasdan    summasi  o‘zgarmaydigan,  lekinda  nisbiy  darajasi  o‘zgarishi  mumkin 
bo‘lgan  harajatlar.  Misol  qilib    ishlab  chiqarish  qurollari  va  vositalari  bo‘yicha 
shartnomaga asosan  qat’iy summada to‘lanadigan ijara haqi, mol-mulkni sug‘urta qilish 
harajatlarini  keltirish  mumkin.  Bunday  harajatlar    miqdor  jihatdan  shartli  o‘zgarmas, 
lekinda ishlab chiqarish hajmiga nisbatan darajasi o‘zgaruvchan harajatlar  hisoblanadi.  
 
Iqtisodiy  mohiyatiga  ko‘ra    mahsulot  tannarxiga  kiritiladigan  barcha  ishlab 
chiqarish    harajatlari  «Mahsulot  (ish,  xizmat)  larni  ishlab  chiqarish  va  sotish  harajatlari 
tarkibi  va moliyaviy natijalarni  shakllantirish to‘g‘risida  
Nizom »ga asosan    quyidagi elementlarga bo‘linadi: 
•
 Ishlab chiqarishga doir  moddiy harajatlar ( qaytariladigan chiqindilar  
qiymatidan    tashqari  )  –  bu  guruhga  kiruvchi  harajatlar  12  ta  moddadan  iborat 
bo‘lib, ularning  to‘liq ro‘yxati  Nizomning 1.1 –punktida keltirilgan. 
•
 Ishlab  chiqarish  harakteridagi  mehnatga  haq  to‘lash  harajatlari  -  bu  guruhga 
kiruvchi  harajatlar  7  ta  modda  va  12  quyi  moddadan  iborat  bo‘lib,  ularning    to‘liq 
ro‘yxati  Nizomning 1. 2 –punktida keltirilgan. 
PDF created with pdfFactory trial version 
www.pdffactory.com

---

 
114 
•
 Ishlab  chiqarishga  tegishli  bo‘lgan  ijtimoiy  sug‘urtaga  ajratmalar  –  bu  guruhga 
kiruvchi  harajatlar  2  ta  moddadan  iborat,  ularning  nomi  Nizomning  1.3  –  punktida 
keltirilgan. 
•
 Ishlab chiqarishga doir asosiy vositalar va nomoddiy aktivlarning amortizatsiyasi