3-мавзу. ЎЗбекистоннинг маъмурий-ҳудудий бўлиниши

2-мавзу: Ўзбекистоннинг маъмурий-ҳудудий тузилиши ва уларнинг минтақавий ривожланиш хусусиятлари
РЕЖА
1. Ўзбекистоннинг маъмурий - ҳудудий бўлинишининг тарихи ва ҳозирги ҳолати;
2. Маъмурий-ҳудудий бўлиниш масалаларини қонуний-ҳуқуқий асолари; Шаҳарлар категориялари;
3. Аҳоли пунктларига шаҳар мақомини беришнинг қонуний масалалари.

1. Ўзбекистоннинг маъмурий - ҳудудий бўлинишининг тарихи ва ҳозирги ҳолати;

Кейинги бир аср давомида мамлакатимиз географик харитаси тез-тез ўзгариб турди. 1917 йилда ҳозирги Ўзбекистон ҳудуди Туркистон генерал-губернаторлиги, Хива хонлиги ва Бухоро амирлиги ўртасида тақсимланган эди. 1924 йилда юз берган Ўрта Осиёнинг миллий-ҳудудий тақсимланиши натижасида Ўзбекистон ССР ташкил топди. 1924-1929 йиллар давомида Тожикистон АССР унинг таркибида бўлди. 1930 йилга қадар республика пойтахти Самарқанд шаҳрида жойлашган. 1936 йилда унинг таркибига илгари РСФСР да бўлган қорақалпоғистон АССР киритилди. 1939 йилда ушбу автоном республиканинг пойтахти Тўрткўл шаҳридан Нукусга кўчирилди.
Вилоят бўлинишлари Ўзбекистонда 1938 йил январидан бошлаб вужудга келди. Дастлаб 5 вилоят ташкил этилди: Бухоро, Самарқанд, Тошкент, Фарғона ва Хоразм. 1941 йил мартида улар сафига Андижон, Наманган, Сурхондарё, 1943 йил январида қашқадарё вилоятлари қўшилди. 1945 йилда Ўзбекистонда 9 вилоят ва 1 автоном республика мавжуд бўлган.
1988 йилда вилоятлар сони яна 10 тага тушиб қолди. Жиззах вилояти Сирдарё вилояти таркибига қўшиб юборилди. Навоий вилояти туманлари Бухоро ва Самарқанд вилоятларига бўлиб берилди. Лекин тезда ушбу маъмурий чегаралар яна ўз ҳолига қайтарилди: 1989 йилда Жиззах вилояти, 1992 йилда эса Навоий вилояти қайтадан тикланди.
Бундай ўзгаришлар мамлакат ижтимоий-иқтисодий ривожланишининг муайян босқичидаги объектив зарурат, баъзан эса масалага субъектив ёндошувлар натижасида рўй беради.
2. Маъмурий-ҳудудий бўлиниш масалаларини қонуний-ҳуқуқий асолари;
Шаҳарлар категориялари;