3-mavzu. Tilshunoslikning kimyo bilan munosabati

4. Modda tarkibining doimiyligi qonuni va tilshunoslik. 1. Tarkibining doimiyligi qonuni kimyoning asosiy qonunlaridan biridir. Bunga muvofiq, har qanday toza modda, olinish usulidan qat`iy nazar, o`zgarmas sifat va miqdoriy tarkibga ega bo`ladi. Masalan, karbonat angidrid (SO) ko`p xil usullar bilan sintez qilinishi mumkin: 1) uglerod (P-oksid bilan kisloroddan, 2) karbonatlarga kislotalar ta'sir ettirish orqali va boshq. Lekin barcha qollarda SO2 ning sifat tarkibi (uglerod va kislorod) va miqdor tarkibi (uglerodning miqdori 27, 27%, kislorodning miqdori 72, 73%) o`zgarmas holda sakdanib qoladi. Ayniqsa, bu qonunni tushuntirishga atom-molekulyar ta'limot katta yordam beradi. Bu ta'limotga ko`ra, atomlarning massasi o`zgarmas bo`lganligi sababli modda massa tarkibi ham, umuman, o`zgarmas bo`ladi.
lisoniy birliklarni tasniflashda tasnif tamoyili sifatida ularning bitta asosiy belgisiga tayanish ham D.I.Mendeleyev tamoyilini qo`llashdir. Masalan so`z tasniflashda, gap bo`laklarini guruhlarga ajratishda va boshq. Ikkinchidan, muayyan leksik-semantiq guruhga mansub bo`lgan leksemalarning o`rnini belgilash, ma'lum bir tilda fonemalarning fonologik sistemada to`tgan o`rnini belgilashda ham D.I.Mendelev davriy sistemasi ta'sirini kuzatish mumkin. Shuningdek, elementlar davriy sistemasi asosida ayrim leksemalarning leksik-semantiq guruhsagi o`rnini belgilash mumkin. Agar biron bir tushuncha o`z ifodasini topgan bo`lsa boshqalariga qiyosan uning o`rnini, bo`sh katagini belgilash ham mumkin. Masalan, harindoshlik bildiruvchi leksemalar. Shu keltirilgan fikrlarning o`ziyo? D.I.Mendeleyev elementlar davriy sistemasining tilshunoslikka qanchalar ta'sir etganining yaqqol namunasidir.


АДАБИЁТЛАР РЎЙХАТИ

1. 
   Ўзбекистон Республикаси қонунлари.
   

1. Ўзбекистон Республикаси Конституцияси.– Т.:Ўзбекистон, 2009- 40б.
2. Ўзбекистон Республикасининг 2003 йил 11 декабрдаги “Хусусий корхона тўғрисида”ги Қонуни. -Ўзбекистон Республикаси қонун хужжатлари тўплами. № 3 - Т.: Адолат, 2004. – 7-9 б.