3-мавзу. Шарқ уйғониш даврида педагогик фикрлар ва таълимий-аҳЛОҚий фикрларнинг ривожлланиши. Режа

Ибн Сино дунёга Лотинча талқин етилган Авитценна номи билан маълум. У ҳақида бугунги кунда турли маълумотлар мавжуд. Ибн Синонинг ҳаёти ҳақидаги маълумотларни унинг талабалари томонидан ёзилган манбалар туфайли тўлиқроқ маълумот олиш имкониятига егамиз.
Ибн Синонинг икки енг муҳим ишлари “Китобуш шифо” ва “Тиб қонунлари”ҳисобланади. “Китобуш шифо”да мантиқ, табиий фанлар, психология, геометрия, астрономия, арифметика ва мусиқа фанлари қамраб олинган илмий енсиклопедиядир. “Тиб қонунлари” тиббиёт тарихидаги енг машҳурлиги билан ягона китоб ҳисобланади. У бу ўз асарларини Ҳамадондаясаҳаган йилларида ёза бошлаганди.
Ибн Сино 450 га яқин асарлар ёзган улардан 240 таси бизгача етиб келган. Улардан 40 таси тиббиётгабағишланган, 150 тасифалсафий асарлар, Ибн Сино мазкур асарлари билан илмий ривожланишга катта ҳисса қўшган. У, шунингдек, психология, геология, математика, астрономия, мантиқ фанларига оид асарлар ёзди. Унинг енг муҳим иш сифатида математика билан боғлиқ бўлиб, шу билан бирга, унинг улкан қомусий иши, “Китаб ал-Шифо”(шифолаш Китоб)дир. Бу асарнингчорак қисми математикага бағишланган ва ибн Сино қомусий асарида астрономия ва мусиқа ҳақида маълумотларни ўз ичига олади. Аслида у математикани геометрия, астрономия, арифметик ва мусиқа ичига олган тўрт қкисмга бўлади. Геометрияни у геодезия, статика, кинематика, гидростатика ва оптика каби қисмларга ажратади; астрономияни у астрономик ва географик жадваллар ва тақвимларга бўлади; У алгебрани арифметик ва Ҳиндча қўшиш ва айиришга; мусиқани у мусиқа асбоблари турларига бўлади.
Ибн Синонинг Таълим-тарбияга доир қарашлари фикрича инсонлар хулқ-атворида бирмунча нуқсонлар бор. Булар: алдаш, рашк, ўч олиш, адоват, бўхтон, иродасизлик кабилардир.
У фанлар тавсифи хакида ҳам фикр билдирган. Олим биринчи ўринга тиббиёт фанларини кўяди. Фалсафани еса икки гуруҳга-назарий ва амалий гуруҳга бўлади. У биринчи гуруҳга етика, иқтисод, сиёсатни киритади. Иккинчи гурухга физика, математика, метафизика дунё қонуниятларини ўрганувчи барча фанларни киритган.
Ибн Сино билим олишда болаларни жамоа бўлиб мактабда ўкитиш зарурлигини кўрсатади ва таълимда куйидагиларга риоя етиш зарурлигини таъкидлайди: 1) болага билим беришда бирданига китобга банд килиб кўймаслик; 2) таълимда енгилдан қийинга ори шоркали билим бериш; 3) олиб бориладиган машқлар болалар ёшига мос бўлиши; 4) ўқитишда жамоа бўлиб мактабда ўқитишга еътибор бериш; 5) билим беришда болаларнинг майли, қизиқиши ва қобилиятини ҳисобга олиш; 6) ўқитишни жисмоний машқлар билан кўшиб олиб бориш.