3-mavzu. Sanoat tarmoq tuzilmasi va tarkibiy siljishlar Reja

Jahondagi ayrim mamlakatlarining tarkibiy o‘zgarishlarning iqtisodiy o‘sishga ta’siri, YaIM o‘sishi foiz xisobida

Mamlakatlar	Tarkibiy qayta qurish davri	Qayta qurishdan keyingi davr	Inqirozdan keyingi davr
AQSh	4.3 (1983-1990)	3.2 (1993-2007)	2.3 (2010-2013)
Buyuk Britaniya	3.5 (1983-1990)	2.9 (1993-2007)	1.3 (2010-2013)
Germaniya	2.4 (1983-1990)	1.4 (1993-2007)	1.9 (2010-2013)
Yaponiya	4.5 (1983-1990)	1.4 (1993-2007)	1.7 (2010-2013)
Janubiy Koreya	8.0 (1983-2002)	4.3 (2003-2007)	3.7 (2010-2013)
Xitoy	10.8 (1983-2002)	7.5-8.0 (2003-2007)	8.4 (2010-2013)

Mazkur 3.1-jadval ma’lumotlaridan, tarkibiy qayta qurish davrida YaIMning o‘rtacha o‘sishi Buyuk Britaniyada 3,5 foiz (1983–1990 yillarda), AQShda 4,3 foiz (1983–1990 yillarda), GFRda 2,9 foiz (1983–1990 yillarda), Yaponiyada 4,5 foiz
(1983–1990 yillarda), Janubiy Koreyada 8,0 foiz (1983–2002 yillarda), Xitoyda 10,8
foiz (1983–2002 yillarda) hamda Rossiyada 5,3 foiz (1997–2007 yillarda)ni tashkil etgan3.
3.3. Ijtimoiy mehnat taqsimoti va sanoat tarmog‘ining shakllanishi
Ijtimoiy mehnat taqsimoti ma’lum buyum va mahsulotlar ishlab chiqarish xajmining o‘sishi va fan-texnika taraqqiyoti natijasidir.
Ijtimoiy mehnat taqsimoti uch shaklda: umumiy, xususiy va ayrim, birlamchi shaklda ro‘y beradi.
Iqtisodiyotning yirik sohalari, ya’ni sanoat, qishloq xo‘jaligi, qurilish, transport va aloqaning vujudga kelishi umumiy mehnat taqsimotining mahsulidir.
Bu tarmoqlarning har birida sohalarning mustaqil ravishda ajralib chiqishi xususiy mehnat taqsimoti natijasidir.
Birlamchi mehnat taqsimoti esa, ishlab chiqarishni korxona ichida — sexlar, uchastkalar va yangi ish joylari tashkil etish bilan bog‘liqdir. Bunday turkumlarga ajratish va uning mahsulini 3.1-rasmdagi chizmadan ko‘rish mumkin.
Sanoat tarmog‘i – ishlab chiqarish uyushmalari, kombinatlari va korxona (firma)lari yig‘indisidir.