3-mavzu. Sanoat inqilobi va uni

3. Sanoat inqilobi oqibatlari va mustamlakachilar
Buyuk geografik kashfiyotlar qatoriga kiradigan quyidagi sayoxatlarni ko’rsatib o’tish mumkin:

1. 
   1492-1502 yillari Amerikaning yYevropaliklar uchun kashf etilishi (X.Kolumbning Markaziy Amerika va Janubiy Amerikaning shimoliga sayoxati). Ispaniya tomonidan Amerikaning kolonizatsiyasining boshlanishi;
   
2. 
   1498- Vaskoda Gamaning Afrikani aylanib o’tgan dengiz sayoxati;
   
3. 
   1499-1504 yillar Amerigo Vespuchchining Janubiy Amerikaga sayoxati;
   
4. 
   1519-1522 yillar Magellan va sheriklarining dunyo aylanasi bo’ylab sayoxati;
   
5. 
   1648 yil Semyon Dejnyovning sayoxati (Rossiya-Sibir);
   
6. 
   1740 yil V.Bering va P.Chirikov sayoxatlari.(Sibir);
   
7. 
   1771-1773 yillar Dj Kuk sayoxati (Avstraliya, Okeaniya)
   

Buyuk geografik kashfiyotlar davri dunyo siyosiy va iqtisodiy kartasida kuchli o’zgarishlar bo’lishiga olib keldi. U Yevropa mustamlakachilik bosqichinining boshlanishi, dunyo xo’jalik aloqalarining keng tarqalishi, aholi ko’chish xarakatlarining ko’chayishiga sabab bo’ldi.
Ayniqsa, XIX-XX asrga tutashgan davrda bo’lingan dunyoni qayta bo’lib olish uchun kurash g’oyat keskinlashib, dunyo siyosiy kartasi bekor bo’lib qoldi. Masalan, 1876 yilda Afrikaning atigi 10 % hududi g’arbiy Yevropa mamlakatlariga qarashli bo’lsa, 1900 yilga kelib bu ko’rsatkich 90,5 % ga yetdi. Afrikani bo’lib olishda birinchi o’rinni Angliya egalladi.
1914 yilda mustamlakachi imperiyalar mustamlakalarning umumiy maydoni 74,9 mln kv.km. (jami yer yuzasi quruqlik hududlarining 56 % i) ulardagi aholi 530 mln. kishiga (dunyo aholisining 35 % i) yetdi. Angliya mustamlakalari maydoni 33,5 mln kv.km. (dunyo mustamlakalarining 44,7 % i), ularning aholisi 393,5 mln kishi (mustamlaka aholisining 74,2 % i) bo’lgan.
Eng yangi davr birinchi jahon urushining tugashi va 1917 yil Rossiyada Oktyabr to’ntarishidan boshlab to hozirgi kunlargacha bo’lgan davrni qamrab oladi. Bu davr quyidagi uch bochqichga bo’linadi.