3-мавзу. Муаммоли таълим технологияси ва усуллари. Режа

Муаммо (юнон. “тўсиқ”, “қийинчилик”, араб. “жумбоқли”, “сирли”, “тушунилиши қийин”) – ҳал қилиниши муҳим назарий ва амалий аҳамиятга эга бўлган масала

Муаммоли таълимнинг асосини муаммо (юн. “тўсиқ”, “қийинчилик”) ёки муаммоли вазият ташкил этиб, муаммоли ТТ уларнинг ечимини топишга хизмат қилади. Кўп ҳолатларда муаммо ва муаммоли вазият синонимлардек қабул қилинади. Аслида эса улар бир-биридан фарқ қилади.

Моҳиятига кўра муаммо уни келтириб чиқарган сабабларни ўрганиш, уни ҳал этишда аҳамиятли, самарали бўлган йўл, метод ва воситаларни излаш, уларнинг самарали эканлигини асословчи далилларни тўплаш, далилларни янгича, янги таҳлитда изоҳлаш асосида ҳал қилинади.

Педагогика соҳасида кўп ҳолатларда “муаммо” тушунчаси ташкилий- педагогик, психологик, таълимий ва тарбиявий масалаларни ҳал қилишда қўлланилади. Соҳа нуқтаи назардан педагогик жараёнда қуйидаги характердаги муаммоларга мурожаат қилинади:

- дидактик характердаги муаммо;

- амалий характердаги муаммо;
- илмий-методик характердаги муаммо;

Педагогик муаммо – ҳал қилиниши зарур, бироқ, ҳали ечиш усули номаълум бўлган педагогик характердаги масала

- соф илмий характердаги муаммо
Маълум билимлар, номаълум билимлар ва мавжуд тажриба муаммонинг таркибий қисмлари сифатида намоён бўлади.
Таълим жараёнида муаммони қўйиш бир неча сатҳда кечади.
Муаммони қўйиш даражалари

Даражалар	Муаммони қўйиш моҳияти
1-даража	Ўқитувчи муаммони қўйяди ва ўқувчиларни уни хал қилишга йўналтиради.
2-даража	Ўқитувчи муаммоли вазиятни баён қилади ва ўқувчиларнинг ўзлари мустақил равишда муаммони шакллантиради.
3-даража	Ўқитувчи муаммони кўрсатиб бермайди, балки унга ўқувчиларни рўпара қилади. Ўқувчилар муаммони англаган холда уни ўзлари шакллантириб, муаммони ечиш усулларини тахлил қилади.

Таълим жараёнида масалани қўйишда мавжуд шарт-шароитларни
аниқлашда муаммо фундаментал асос сифатида намоён бўлади. Ўқув
материаллари мазмунини ўзлаштиришда муаммонинг қўйилиши ва ҳал
этилиши қуйидаги босқичларда кечади.

Педагогик жараёнда талаба “муаммо”га эмас, балки муаммоли вазиятга
рўпара қилинади.
Муаммоли вазият – талабаларнинг маълум топшириқларни бажариш (масалани ечиш, саволга жавоб топиш) жараёнида юзага келган зиддиятни англаши билан боғлиқ руҳий ҳолати бўлиб, у ҳал этилаётган масала билан боғлиқ янги билимларни излашни тақозо этади
Дарҳақиқат, муаммоли вазият деганда талабанининг ҳозирда ёки келгусида таълим мақсадига эришиши учун хавф туғдираиган вазият тушунилади. Муаммоли вазиятни ҳал қилиш бир неча босқичда кечади.