3-mavzu. Kimyo va oziq ovqat sanoati korxonasining asosiy kapitali va ishlab chiqarish quvvati. Reja

Asosiy fondlar – bu mehnat vositalarining katta sonini tashkil qilib, o‘zlarining iqtisodiy birligi, o‘xshashligiga qaramasdan, bir-birlaridan maqsadli ahamiyat; xizmat davri, ishlab chiqarish jarayonida ishtiroki bo‘yicha aloxida gurux (gruppalar) ga bo‘linadilar.
Bu bo‘linish ishlab chiqarish fondlarning tasnifi (klassifikatsiya) deb ataladi va quyidagicha ko‘rinishida bo‘ladi:
Bino va imoratlar – sex, ombor, garaj, laboratoriya korpulari, ya’ni qurilish – arxitektura ob’ektlari. Ularning vazifasi ishlab chiqarishda sharoit yaratib, xom ashyo, material, mahsulotlar, mehnat vositalarni saqlash.
Inshootlar – injener-qurilish ob’ektlari, ularning vazifasi mehnat buyumlarni o‘zgarishiga ta’sir qilmay, texnik funksiyalarni bajarishdir (estakada, tutun quvurlar, bunker, ko‘prik, avtoyo‘llar, nasos stansiyalar, temir yo‘llar, to‘g‘onlar).
Uzatma moslamalar – transporter (uzatgich) lar, kranlar, ko‘targich mexanizmlar, osma yo‘llar, gaz, neft quvurlar, pnevmoquvurlar, quvvatlar, etkazuvchi moslamalar, aloqa liniyalar, elektr, issiqlik tizimlari va x.k.
Mashina va dastgohlar – shu jumladan:
A) Kuch beruvchi mashina va uskunalar – issiqlik va elektr quvvatini ishlab chiqaruvchi, turli xil quvvatlarni mexanika quvvatiga aylantiruvchi ob’ektlar (generator, el.dvigatel, bug‘, qozonlar, turbina, kompressor va x.k.).
B) Ishchi mashina va dastgoxlar – inson mexnat vositalariga ta’sir ko‘rsatuvchi ob’ektlar – kontakt apparatlar, reaktor, absorberlar, avtoklav, qoliplash uskunalar, quritgichlar, tegirmonlar, quydirgich (pech) lar va x.k.
V) O‘lchov, sozlovchi va avtomatika asboblari, laboratoriya uskunalar – ishlab chiqarish jarayonini nazorat va sozlanishi, laboratoriya izlanishlar uchun mo‘ljallangan asboblar.
G) xisoblash texnikasi – matematik, logik echimlar bilan bog‘liq bo‘lgan jarayonlarni tezlashtirish (jadallashtirish) va avtomatlashtirish uchun qo‘llaniladigan mashina, moslama, asboblar – ExM, raqamli xisoblash mashina va moslamalar.
Transport vositalari – korxonaga qarashli odam va yuq tashish uchun mo‘ljallangan xarakat vositalari – suv, havo, temir yo‘l transport vositalari, elektr va avtokara, elektr yuqlagichlar va x.k.
Instrument va moslamalar – ishchi mashinalar bilan mehnat buyularni og‘lashda qulayliklar yaratuvchi moslamalar: pnevmobolg‘alar, zajim, qisqichlar va h.k.
Ishlab chiqarish va xo‘jalik inventar – stol, shkaf, bosma mashinalar, baklar, yong‘inga qarshi vositalar, texnik biblioteka. xo‘jalik instrument va inventarlarning ko‘pligidan, asosiy fondlarga xizmat davri 1 yildan ortiq va qiymati 1000 so‘mdan ortiq bo‘lganlari kiradi.