3-mavzu. Kasblar va ularning klassifikatsiyasi Reja

---

3-mavzu. Kasblar  va ularning klassifikatsiyasi 

Reja:

 

1.Quruvchilik kasbi. Quruvchilik kasbi  bo’yicha  professiografiya  va uning  mohiyati , asosiy 

tamoyillari. Professiografik  tadqiqotlarni  o’tkazish. 

2.Kasblarni  psixologik  tizimlash. 

3.SHaxs qiziqishlari  va kasb. 

4.Quruvchi  shaxsida  kuzatiladigan  psixologik  xususiyatlar.  

5.Quruvchida   komtetentlik. (bilimdonlik) 

 

Tayanch  iboralar:

 

kasb  tanlash,  kasb-hunar  to‘g‘risida  axborot,  qarashlar,  e’tiqodlar, 

ideallar, kasbiy layoqat, ishbilarmonlik, kasbiy maslaxat, konsultatsiya, klasifikatsiya. 

 

O‘quvchilarni  kasbga  yo‘llashni  shakllantirish  masalalarini  xal  qilishda  pedagoglar 

o‘quvchilarning  o‘zlariga  kasb  tanlashda  aktivlashtirish  zarurligiga  ishonch  xosil  qilmoqdalar. 

O‘zbekiston  olimlari  shunday  karorga  keldilar:  kasb  tanlash,  shu  vaqtda  ilmiy  asoslangan 

bo‘ladiki,  kachonki  shaxsning  erkinligi,  aktivligi  rivojlantirilsa,  shaxs  bilan  mexnat  o‘zaro 

munosabati shu narsaga olib keladiki, shaxsning qobiliyati va axloqiy kuchi muvaffakiyat bilan 

rivojlansa.

 

O‘quvchining aktiv ishtirokisiz kasbga yo‘llash ishida muvaffaqiyatga erishish qiyin. Kasb 

tanlashga tayyorlash ishlari o‘z ichiga quyidagilarni oladi: o‘quvchi shaxsini faolligini oshirish, 

o‘qituvchi va tarbiyachini kasbga yo‘llash maxoratiga bog‘liq. SHu sababli sistemali, maksad sari 

yo‘naltirilgan  o‘quvchilarni,  ayniksa  yuqori  sinf  o‘quvchilarini  kasbga  tanlashga  tayyorlash 

ishlarini olib  borish zarur, ularni kasb-maxoratni  o‘zlari tanlashini aktivlashtirish kerak. Ushbu 

muammoni xal qilish o‘quvchini kelajak xayotga tayyorlash ishiga xam anchagina bog‘liq.

 

Kasbga  yo‘naltirish  ishlarini  yaxshi  yo‘lga  qo‘yishda  kasb-xunar  kollejlarining 

imkoniyatlari anchagina. Mexnat va kasb ta’limining o‘ziga xos sharoitlari kasb ta’limini tanlash, 

aniq  bir  faoliyatda  o‘z  kuchini  sinab  ko‘rish,  kasb  ta’limi  ustalari  bilan,  kasb  ishlab  chikarish 

xodimlari bilan bevosita muloqotda bo‘lib va x k. yigit va qizlarni kelajak kasbni o‘zi tanlashiga 

imkoniyatini  oshiradi.  Bu  imkoniyatning  samaradorligini  mexnat  va  kasb  ta’limi  jarayonida 

o‘qituvchilar,  masterlar  tomonidan  maqsad  sari  yo‘naltirilgan  kasbga  yo‘llash  ishlari, 

o‘quvchining faolligini shakllantirish asosida yanada oshirish mumkin.

 

Kasbga  yo‘llashdek  mo‘rakkab  va  mashaqqatli,  ammo  sharafli  ishda  o‘quvchilarga  ilmiy 

asoslangan maslaxatlar berish, ularning shaxsiy qiziqishlari, layokat va qobiliyatlarini aniqlashda 

ushbu shaxsiy -individual yo‘llanmalar (ko‘rsatkichlar) tanlagan kasbiga mos kelish-kelmasligini 

taqqoslab  ko‘rib,  to‘g‘ri  maslaxatlar  berishda  ishlab  chiqarish  masterlariga,  kasbga  yo‘llash 

bo‘yicha  psixolog  kasb-korga  oid  konsultantga  YUqori  sinf  o‘quvchilari  bilan  olib  boriladigan 

ishlariga baxoli kudrat yordam berish maqsadida ushbu metodik qo‘llanma yaratildi.

 

Taklif  etilayotgan  metodik  qo‘llanmaning  nisbatan  ko‘pqirraligi  shaxsni  psixofiziologik, 

mediko-biologik  diagnostika  qilish  (aniqlash)  va  kasb-xunarga  oid  konsultatsiyalar  o‘tkazish, 

shaxsni  individual  qiziqish,  layokat  va  qobiliyatlarini  o‘rganish,  aniqlash,  testli  metodikalarni 

natijalarini  umumlashtirib  shu  natijalarga  qarab  o‘quvchini  kasb  tanlashda  ilmiy  asoslangan 

maslaxat va yo‘l-yo‘riqlar berish imkoniyatini beradi.

 

Etaplar bo‘yicha o‘tkazilgan kasbga oid konsultatsiya natijalari maktab o‘quvchisini “kasb-

xunarga oid konsultatsiyalar kartasi” ga qayd qilib boriladi.

 

Karta  olib  borilayotgan  tadqiqot  natijalari,  kasb-xunar  bo‘yicha  konsultantning  shu 

natijalarga asoslanib bergan maslaxatlari qayd qilib borilishiga mo‘ljallangan va o‘quvchini ongli, 

asoslangan kasb tanlashga yordam berishiga maqsadlashtirilgan.