3-Мавзу. Ишқаланиш ва махаллий қаршиликлар турлари. Бернулли тенгламасининг қЎлланилиши. Дроссел асбоблари. Режа Труба қувурларида гидравлик қаршиликлар. Бернулли тенгламасининг қўлланилиши. Дросселасбоблар

1 жадвал
Махаллий қаршиликлар коэффициентлари

Бернулли тенгламасига биноан горизонтал (z1=z2) ва ўзгармас кесимли (w1 = w2) труба қувурларида ишқаланиш қаршилигини енгишга йўқотилган напор: = =hик (2) Агар, p=gh ни (2) тенгламага қўйсак ва хажмий сарф V ни тезлик w кўндаланг кесим юзасига кўпайтмаси билан алмаштирсак, қуйидаги кўринишга эга бўламиз: (3) бу ерда l ва d – труба узунлиги ва диаметри;  ва  - суюқлик қовушоқлиги ва зичлиги.



Бернулли тенгламасига биноан горизонтал (z1=z2) ва ўзгармас кесимли (w1 = w2) труба қувурларида ишқаланиш қаршилигини енгишга йўқотилган напор: = =hик (2) Агар, p=gh ни (2) тенгламага қўйсак ва хажмий сарф V ни тезлик w кўндаланг кесим юзасига кўпайтмаси билан алмаштирсак, қуйидаги кўринишга эга бўламиз: (3) бу ерда l ва d – труба узунлиги ва диаметри;  ва  - суюқлик қовушоқлиги ва зичлиги.



Қисқартиришдан сўнг йўқотилган напорни аниқлаш формуласи ушбу кўринишда бўлади: hик= (4) Тенглама ўнг томонининг сурати ва махражини 2w кўпайтирсак: hик= = * * (5) Шундай қилиб, думалоқ кўндаланг кесимли трубада суюқлик ламинар режимда харакат қилганда йўқотилган напор: hик= * * (6) яъни, ишқаланиш қаршилигини енгишда йўқотилган напор тезлик напори hт = w2/2g орқали ифодаланади.

Ишқаланиш қаршилигини енгишда йўқотилган напор тезлик напоридан қанчалик фарқ қилиш катталиги ишқаланиш қаршилиги коэффициенти деб аталади ва иқ харф билан белгиланади. иқ = = * (7) бу ерда = - гидравлик ишқаланиш ёки ишқаланиш коэффициенти ва у  деб белгиланади. Ламинар (Re2320) режимда гидравлик ишқаланиш коэффициенти фақат Рейнольдс критерийсининг сон қийматига боғлиқ. Буларни хисобга олсак, (7) тенгламани қуйидаги кўринишда ёзса бўлади: huк= иқ = * (8) Агар, риқ = ghиқ лигини хисобга олсак, ишқаланиш қаршилигини енгишда йўқотилган босим риқ қуйидаги тенгламадан хисобланиши мумкин: риқ= * (9) бу ерда  - суюқлик зичлиги.