|
модернизация атамаси ўрта асрлардаги
лотинча, modo (ҳозирнинг ўзида, ҳозирги вақтда, эндиликда каби маъноларни англатади),
сўзига бориб тақалади. Кейинчалик ундан modern, modernizer сўзлари келиб чиқди.
Modern
(французча moderne) янги, замонавий деган маъноларни англатади. Ушбу
сўздан келиб чиққан modernize (французча - moderniser) сўзи такомиллаштириш,
янгилаш, замонавий талаблардан келиб чиқиб ўзгартириш деган маъноларни англатади.
ХХ аср ўрталарига келиб ―цивилизациялашган жамият маъносини англатувчи modernity
тушунчаси шаклланди.
Модернизация ҳақидаги дастлабки концептуал ғоялар жумладан, ХХ асрнинг 50-60
йилларига келиб анча муфассал даражада шаклланганлиги манбалардан маълумдир.
Уларга кўра модернизация ҳақидаги назариялар ўз тараққиётида дастлаб, 1950-1960, 1960-
1970, 1980-1990
йиллардан иборат уч муҳим босқични босиб ўтгандир.
Маълумки, м одернизация назариялари ривожининг дастлабки босқичида
универсиализмга асосланган методологик ёндашувлар устуворлик қилган эди. Унга кўра
дунёдаги барча халқларнинг тараққиёти бир хил йўналишда рўй беради, универсал
босқичларни босиб ўтади ва бунда бир- бирига ўхшаш, мантиқан яқин бўлган
қонуниятлар амал қилади деб ҳисобланди. Ушбу қарашларга биноан модернизация
жамият ижтимоий- сиёсий ҳаёти қуйидаги ўзгаришларни ўз бошидан кечиради:
-
Оддий социал структурадан мураккаб тизимга ўтилади;
-
Ижтимоий интеграциялашув иқтисодий моҳият касб этади;
-
Этатизмдан бозор муносабатларига ўтиш рўй беради;
-
Инсон табиатнинг бир бўлаги эканлиги ҳолатидан ижодкор – кашфиётчи ҳолатига
ўтади;
-
Одамлар онгида плюралистик қарашлар рўй беради;
-
Тоталитаризм ва авторитаризмдан демократияга ўтиш рўй беради
1
;
Модернизация ҳодисасининг йирик назариётчиларидан бири Ш.Эйзенштадт
модернизация ҳодисасининг ўзига хос хусусиятини таърифлар экан ― модернизация бу
анъанавий аграр жамиятдан замонавий индустриал ва ундан кейин постиндустриал
жамиятга ўтишдир деб таъкидлаган эди
2
.
Модернизация ҳодисаси таркибида сиёсий модернизация (инглизча modernization)
алоҳида муҳим ўрин эгаллайди. Сиёсий модернизация ўз моҳиятига кўра жамиятда
замонавий сиёсий институтлар ва сиёсий амалиётни шунингдек, замонавий сиёсий тизимни
шаклланиши ва ривожланишини англатади.
Сиёсий модернизация жамият сиёсий тизимининг замон талаблари ва
эҳтиёжларидан келиб чиқувчи вазиятга нисбатан лаёқатини юксалиши ва давр муддаосига
мослашувини ҳам англатади. Айни пайтда сиёсий модернизация давлат ва жамият
ўртасидаги муносабатларни замонавийлаштириш, демократик асосларини кучайтириш
ва фуқаролик жамияти ривожи учун мақбул сиёсий механизмларни вужудга келтириш
мақсадларини ўз ичига қамраб олади.
Мамлакатимизда демократлаштириш жараёнлари самарадорлиги ва сифатини тубдан
яхшилаш, фуқароларнинг эркинликлари, ҳуқуқлари, муносиб турмуш тарзи ва
манфаатларини таъминлаш, бунда давлат идоралари масъулиятини кучайтириш, халқ
билан очиқ мулоқотларни йўлга қўйишда янги самарадор воситалар ва усулларни жорий
этиш, “Инсон манфаатлари-барча нарсадан устун” шиори остида иш олиб бориш
ҳисобланади. Президент Ш.Мирзиёйев давлат ва бошқарув органлари, ҳуқуқни муҳофаза
қилувчи ташкилот мутасаддилари фаолиятига нисбатан таъкидлаганларидек, “Биз кейинги
пайтда одамлар билан мулоқот қилишни унутиб қўйдик. Уларнинг ичига кириб, очиқ ва
самимий гаплашиш, дардини эшитиш бизнинг фаолиятимизда, афсуски, охирги ўринга
тушиб қолди”. Халқ қабулхоналарининг барча ҳудудларда иш бошлагани, халқ билан кенг
миқёсда мулоқот олиб борилаётгани давлат ҳокимияти ва бошқаруви органлари
фаолиятининг очиқ-ошкоралигини таъминлаш бўйича олиб борилаётган ишларни янги
босқичга олиб чиқди.
Мамлакат тараққиётининг замонавий босқичида кенг кўламли ислоҳотларнинг
муваффақиятли амалга оширилиши давлат бошқарувининг мутлақо янги ва самарали
фаолият юритувчи тизимини яратишни талаб қилади.
Шу муносабат билан мамлакатда давлат бошқаруви тизимини тубдан
такомиллаштириш ва модернизация қилиш бўйича салмоқли ишлар амалга оширилмоқда.
Давлат органлари фаолиятининг очиқлигини таъминлаш ва давлат хизматлари кўрсатиш
тизимини такомиллаштириш учун электрон порталлар ва маълумотлар базалари яратилди.
Хусусан, рухсат берувчи ҳужжатлар ва лисензия олишни соддалаштириш учун
www.гов.уз, «ягона дарча» тамойили бўйича давлат хизматлари кўрсатишни таъминлаш
учун бир дарча. уз веб-сайтлари яратилди. Давлат хизматларини қайта кўриб чиқиш ва
1
Eisenstadt S.N. Modernization: Protest and Change. -Englewood Cliffs. – N.Y., 1966. -P.1.
2
http://studlib.com/content/view/153/7/
оптималлаштириш натижасида тадбиркорлик субъектларини рўйхатга олишнинг тартиб-
таомиллари 4 мартага, рўйхатга олиш учун зарур вақт эса 30 дақиқага қадар қисқартирилди.
Шу билан бирга, сўнгги йилда амалга оширилган кенг кўламли ишларнинг объектив
таҳлили, давлат бошқаруви органлари фаолияти, аҳоли билан очиқ ва тўғридан-тўғри
мулоқот натижалари мавжуд муаммо ва камчиликларни тизимли ҳал этишга эҳтиёж
вужудга келганлигини кўрсатди.
Do'stlaringiz bilan baham: |
