3 Mavzu : Orta Osiya xalqlari Tu`rk xoqanligi tarkibida

№3


Mavzu : Orta Osiya xalqlari Tu`rk xoqanligi tarkibida (VI - VIII asr boshlari)


I topshiriq: : Lektsiyada o’zlashtirgan bilimlaringiz asosida quyidagilarni toltiring

V- men bilgan malumat

+ men uchin yangi malumat
-men bilgan malumatga mas kelmaydi
? men bilgim kelatin malumatlar

V	+	-	?
552-yilda Bumin Turk xoqonliga asos solgan. Turklar 563-567-yillarda Eftallar davlatiga zarba berishi natijasida Eftallar davlat qulagan. Xusrav I Anushervon Istamiga kuyov bo‘lgan; 585-586-yillarda Buxoroda Abro‘y boshchiligida qo‘zg‘olon ko‘tarilgan. Abro‘y boshchiligidagi qo‘zg‘olon vaqtida turk xoqoni Qoracho‘rin bo‘lgan. Turk xoqonligining 2 bo‘linib ketishi. G‘arbiy va sharqiy turk xoqonligining hududlari; Xitoyga 9 marta elchi yuborilishi;	Bumin Ashin urug‘iga mansub bo‘lgan. 551-yilda Bumin Jujan xonining qo‘shinlarini bo‘ysundirgan. Bumin 553-yilda vafot etgach taxtga o‘g‘li Mug’anxon o‘tirgan. (553-572) Istami Mug’anxonning amakisi bo‘lgan. 568-569-yy Turk xoqonligi sug‘d savdogari Maniax boshchiligida Vizantiyaga elchi yuborgan Vizantiya Turk xoqonligiga Zemarx boshlichiligida elchilar yuborgan. Zarafshon, Amudaryo va Qashqadaryo vohalarida turk xoqonligi davrida 9 ta mustaqil hokimlik bo‘lgan; Xitoydagi Tan sulolasi 659-yilda Sharqiy Turk xoqonligini bo‘ysundirgan	Aholining quyi tabaqasi budun yoki qora budun deb atalgan	G‘arbiy Turk xoqonligi qachongacha hukm surgan? Sharqiy Turk xoqonligi Xitoyga bo‘ysundirilganidan keyin o‘zini qayta o‘nglay olganmi yoki yo‘q?

II topshiriq: Quyidagi yillarga oz vaqealarini yozing

• 
  552-yili
  

Bumin Jujan xonining qo‘shinlarini yenggan va Turk xoqonligiga asos solgan

• 
  555-yili
  

Turklar Sirdaryo va Orol bo‘ylarini bo‘ysundirgan

• 
  558-yili
  

Buminning o‘g‘li Mug’anxon Jujan qo‘shinlariga so‘nggi bor qaqshatqish zarba bergan va Tinch okeaniga qadar bo‘lgan hududlarda o‘z hukmronligini mustahkamlagan

• 
  563-567-yillar
  

Istami boshliq Turk lashkarlari Eftallar davlatiga zarba berishi natjasida Eftallar davlati batamom qulagan

• 
  585-586-yillar
  

Buxoroda zodagon dehqon va boy savdogarlarga qarshi Abro‘y boshchiligida qo‘zg‘olon bo‘lib o‘tgan. Turk xoqoni Qoracho‘rin qo‘zg‘olonni bostirgan va uning ishtirokchilarini qattiq jazolagan.
III topshiriq: Quyidagini toltiring

VI asr 80-yillar oqirida Turk xaqonligi ikkiga g’arb turk xaqonligi va sharq Turk xaqonligi.

Oqshash tomanlari	O’z-ara ayirmashiliklari
1. G‘arbiy Turk xoqonligi ham, Sharqiy Turk xoqonligi ham Xitoyga qarshi kurash olib borgan. 2. Diniy e’tiqodlari ko‘p xudolikka asoslangan.	1. G‘arbiy Turk xoqonligining ijtimoiy-iqtisodiy hayot tarsi, madaniy darajasi Sharqiy Turk xoqonligiga nisbatan yaxshiroq bo‘lgan. 2. G‘arbiy Turk xoqonligi aholisi dehqonchilik, hunarmandchilik va savdo-sotiq bilan shug‘ullangan bo‘lsa, Sharqiy Turk xoqonligining aholisi chorvachilik bilan shug‘ullangan

IV topshiriq: Quyidagi atamalarga izoh bering?

• 
  Xaqon
  

Turk xoqonligidagi buyuk hukmdor, podshoh, imperator

• 
  Budun
  

Turk xoqonligidagi chorvador aholi

• 
  Qara budun
  

Turk xoqonligidagi aholining quyi tabaqasi

• 
  On oq el
  

O‘n o‘q el sardori bir tuman ya’ni o‘n ming qo‘shinni boshqargan

• 
  Turk
  

Qadimgi xalq nomi.

• 
  Qurultay
  

Xoqon va zodagonlarning kengashi «Quroltoy» deb atalgan

• 
  Tudun
  

Turk xoqonligida mustaqil hokimliklarni boshqarish uchu tayinlangan noiblar

• 
  Sarroj
  

–––