3-Mashg’ulotga oid savollar savollar Olam nima va unda odamning o'rni qanday?

3-Mashg’ulotga oid savollar savollar

1. 
   Olam nima va unda odamning o'rni qanday?
   

Olam va odam muammolarining tarixiy ildizlari. Bu mavzuga oid masalalar olamda odamning mavjudligi va yashashi, hayoti va faoliyati bilan bog`liq holda shakllangan. Olam to`g`risidagi qarashlar odamzodning tarixi kanchalik qadimiy bo`lsa, shunchalik qadimiydir.
Siz bilan biz yashayotgan shu dunyo o`zining barcha murakkabligi va muammolari, jozibadorligi va butun go`zalligi bilan yagona olamni tashkil etadi. Olam tushunchasi, eng avvalo, odam va uning faoliyati kechadigan makonni aks ettiradi. Agar odam bo`lmaganida edi, bu olam haqidagi tasavvurlar ham bo`lmas edi. Demak, olam odam bilan mazmundordir. Olam uni tashkil etuvchi narsalar bilan birgalikda namoyon bo`ladi. Хech narsasi yo`q olam yo`qlikdir. U mavxum tushuncha, ya’ni abstraksiyadir.
Olamda odam yashashi uchun qulay bo`lgan sharoit bo`lmasa-chi? Odamlar kaxraton sovuq xukmronlik qiladigan doimiy mo`zliklar Bag`rida ham, har doim issiqlik taftidan kovjirab yotuvchi issiq ulkalarda ham yashashadi-ku. Har bir joyda odam o`ziga qulay sharoit yaratib olishga intiladi.
Odam xayvonlardek tabiatdagi bor narsalardan oziqlanish bilangina chegaralanib qolmasdan, ularni o`ziga moslashtirishga, sovuq bo`lsa — isitishga, xom bo`lsa - pishirishga, issiq bo`lsa — sovo`tishga intiladi. Bu esa odamning olamga moslashishga intilishi oqibatidir. Ya’ni, olamni odam o`ziga, o`z extiyojlariga moslashtirishga intilib kelgan. Shu tarzda odam ham, olam ham takomillashib, yer yo`zi uta «xonaqilashtirilgan» olamga aylangan.
Olam, eng avvalo, tor ma’noda bu odam yashaydigan joy. Aslida odamzod va xayvonot olami,o`simlik va xasharotlar dunyosi, jismoniy, ruxiy, ma’naviy olam va boshqa shu singari ko`plab tushunchalar bor. Ular dunyoda mavjud bo`lgan narsa va hodisalar nomi bilan ataladi. Masalan, odamning ruxiy olami uning bilim, tajriba va xayolotini o`z ichiga oluvchi uta keng qamrovli tushunchadir. Bunda biz olam odam yashaydigan joy, degan ma’noga qaraganda yanada kengrok mazmunga ega bo`lamiz.

2. 
   Borliq va yo'qlik tushunchalari to'g'risida nimalarni bilasiz?
   

Borliq masalasi insonning dunyoni oqilona anglash yo‘lidagi ilk urinishlaridayoq duch kelgan barcha masalalarning negizi hisoblanadi. Muayyan narsalar mavjudligi yoki mavjud emasligi masalasi inson falsafiy mulohaza yurita boshlagani zahotiyoq uning diqqat markazidan o‘rin oldi.
Borliq tushunchasiga qarama-qarshi tushuncha - bu yo‘qlikdir. Agar borliq tushunchasi nimaningdir mavjudligini ifodalasa, yo‘qlik tushunchasi esa o‘sha joyda nimaningdir mavjud emasli­gini anglatib, «nima»ning aksi bo‘lgan «hech nima»ni aks ettiradi, absolyut (mutlaq) yo‘qlikning o‘zi yo‘qdir. Yo‘qlik shu ma’noda nisbiy mazmun kasb etadi.

3. 
   Fazo va vaqt, makon va zamon qanday ma'nolarni anglatadi?