3-ma’ruza: Standartlashtirish haqida. Texnik jihatdan tartibga solish. Sertifikatlashtirish va sifatni boshqarish. Reja

Sertifikatlashtirish tizimlari.
Yana bir atama «sertifikatlashtirish tizimi» bulib, u muvofiqlikning sertifikatlashtirish faoliyatini utkazish uchun ish tarkibi koidalariga va boshqalarga ega bulgan tizimdir.
«Sertifikatlashtirish tizimi» atamasidan tashkari «Sertifikatlashtirish sxemasi» kiritilib, u quyidagicha tariflanadi : Muvofiqlikning sertifikatlashtirilishini utkazishdagi uchinchi tomon faoliyatining tarkibi va tartibi.
Sertifikatlashtirish tizimida uchta tushuncha bulib, ular sertifikatlashtirish tizimidan foydalanish, sertifikatlashtirish tizimida katnashuvchi va sertifikatlashtirish tizimi a’zosidir.
Sertifikatlashtirish tizimidan foydalanish deganda sertifikatlashtirish tizimining koidalariga muvofiq guvoxnoma talablariga berilgan sertifikatlashtirishdan foydalanish imkoniyati tushuniladi.
Sertifikatlashtirish tizimida qatnashuvchi deb ushbu tizimning koidalariga binoan faoliyat kursatadigan, lekin tizimni boshqarish imkoniyatiga ega bulmagan sertifikatlashtirish idorasi tushuniladi.
Sertifikatlashtirish tizimi a’zosi deganda ushbu tizimning koidalariga binoan faoliyat kursatadigan va tizimni boshqarishda katnashadigan sertifikatlashtirish idorasi tushuniladi.
Sertifikatlashtirish ikki xil buladi. majburiy va ixtiyoriy majburiy sertifikatlashtirish deganda sertifikatlashtirish xukukiga ega bulgan idora tomonidan mahsulot , jarayon, xizmatning standartlardagi majburiy talablarga muvofiqligini tasdiklash tushuniladi.
Ixtiyoriy sertifikatlashtirish deganda ishlab chikaruvchi, sotuvchi yoki iste’molchi talabi bilan ixtiyoriy ravishda utkaziladigan sertifikatlashtirish tushuniladi.
3. Sertifikatlashtirishning asosiy sxemalari.
Sertifikatlashtirish buyicha ISO (XST) tarkibidagi kumita tomonidan tayyorlangan xujjatda uchinchi tomon tarafidan amalga oshiriladigan sertifikatlashtirishning sakkizta sxemasi berilgan :
Birinchi sxema: Bu sxema bilan fakat mahsulot namunalari turlarini standartlar talablariga muvofiqligini maxsus tasdiklangan sinov tashkilotlarida sinovdan utkaziladi. Bu xildagi sertifikatlashtirishda sinovga sinovga takdim etilagn namunani belgilangan talablarga muvofiqligi tasdiklanadi, xolos. Bu yul sodda va kam xarajatligi bilan milliy va xalkaro savdo munosabatlarda muayyan darajada tarkalgan.
Ikkinchi sxema: Bu sxemada mahsulotning namuna turlarini maxsus tasdiklangan sinov tashkilotlarida sinovdan utkazilib, sungra uning sifatini savdo shaxobchalaridan vakti-vakti bilan olinadigan namunalar asosida nazorat kilib boriladi. Bu usul takdim etilgan namunalar sifatini baxolash bilan seriyali chikaetgan mahsulotning sifatini xam baxolash imkonini beradi.Uning afzalligi soddaligidir. Uning kamchiligi esa nazorat savollar natijasiga karab, agar mahsulot standart talabiga nomuvofiqligi aniklanilsa, baribir uni savdo shaxobchasidan chikarib tashlash mumkin bulmaydi, yoki chikarish birmuncha kiyinchilik tugdiradi.
Uchinchi sxema: Mahsulot namunalarining turlarini maxsus tasdiklangan sinov tashkilotlarida utkazish, sungra sotuvchi yoki iste’molchiga yubormasdan turib vakti – vakti bilan namunalarning tekshiruvchini nazorat kilishga asoslangan. Ikkinchi sxemadan farki shuki mahsulot savdo shaxobchalariga tushmasdan turib, sinov nazorati utkaziladi va standartga nomuvofiqligi aniklansa, mahsulotning istemolgaga junatilishi tuxtatiladi.