3-maruza: Koordinata burchagi. Nuqta koordinatasi. Grafik ko’rinishidagi ob’ektlar ustida ishlash. Reja: Koordinata burchagi. Nuqta koordinatasi tushunchalari bilan tanishtirish Ko‘pyoq. To‘g‘ri burchakli parallelepiped

3-maruza: Koordinata burchagi. Nuqta koordinatasi. Grafik ko’rinishidagi ob’ektlar ustida ishlash.

Reja:

1. Koordinata burchagi. Nuqta koordinatasi tushunchalari bilan tanishtirish

2. Ko‘pyoq. To‘g‘ri burchakli parallelepiped. Fazoviy shakllar. Kub va uning elementlari tushunchalari bilan tanishtirish.

Koordinatalar (lot. so - birgalikda, ordinatus — tartiblangan, aniqlangan) — nuqtaning toʻgʻri chiziq, tekislik, fazo va turli yuzalardagi holatini aniqlovchi sonlar.

Fazoviy – Perspektiva (lot. perspicio — aniq koʻraman) — 1) mavjud borliqni inson idrok etganidek biror tekis yuza (qogʻoz, taxta, devor va boshqalar) da fazoviy holati va ularning boʻlaklarini kuzatish nuqtasidan uzokdashuvini tasvirlash tizimi.

Geometrik material – nuqta, kesma, burchak, ko’pburchak, ..........

Kesma – Toʻgʻri chiziqning A va V nuqtalari orasidagi va shu nuqtalarni qoʻshib hisoblagandagi qismi kesma deyiladi

Ko’pyoq - Sirti chekli miqdordagi yassi tekisliklardan iborat jism

Ko`pyoq yoqlarinig tomonlari uning qirralari, uchlari esa ko`pyoqning uchlari deyiladi

1-reja: Koordinata burchagi. Nuqta koordinatasi tushunchalari bilan tanishtirish

Koordinatalar (lot. so - birgalikda, ordinatus — tartiblangan, aniqlangan) — nuqtaning toʻgʻri chiziq, tekislik, fazo va turli yuzalardagi holatini aniqlovchi sonlar. Mas, geografiyada maʼlum nuqta joylashgan kenglik va uzunlikni koʻrsatuvchi sonlar; astronomiyada yoritqichning osmon sferasidagi holatini belgilovchi sonlar. Nuqtaning koordinatalari biror koordinata sistemasida aniqlanadi. Mas, bir nuqtadan oʻtuvchi oʻzaro tik uch toʻgʻri chiziq fazoda K. sistemasini tashqil qiladi. Bunda M nuqtaning koordinatalari x= OA, u = OB, z= OS boʻladi 

Biz sizlar bilan sonlar nurida nuqtalarning koordinatalarini topishni bilamiz.

Sonlar nurida koordinatalari bilan belgilangan nuqtalarni ayting.

”O`ylab toping “ o`yini.Rasmga qarang.Quyon tomoshabinlar dan qaysilarining o`rtasida o`tiribdi?Maymuncha va sherning chiptalarida qanday raqamlar bo`ladi?

Biror narsaning joylashgan o`rnini aniq aytish uchun uning koordinatalar to`ridagi koordinatalari ko`rsatiladi.

Koordinatalar to`ri quyidagicha chiziladi. O nuqta (koordinata boshi)tanlanadi va undan o`zaro perpendicular ikki ox hamda oy sonli nurlar o`tkaziladi.Bu nurlar koordinata o`qlari deb ataladi. Har qanday nuqtaning joylashish o`rni ikki koordinata bilan aniqlanadi:birinchi koordinata ox gorizontal o`q bo`yicha,ikkinchisi oy vertikal o`q bo`yicha.

Masalan, A nuqtaning birinchi koordinatasi 2, ikkinchi koordinatasi 4.Bu quyidagicha yoziladi: A (2;4)

K nuqta (3; 0), M nuqta (0;0)koordinatalarga ega. Qolgan nuqtalarning koordinatalarini o`qing.

1)ikki qishloqdan bir vaqtda bir-biriga qarab ikki piyoda yo`lga chiqdi va 3 soatdan keyin uchrashdi.Ulardan biri 3km/soat tezlik bilan yurdi. Ikkinchisi 4km/soat tezlik bilan yurdi. Qishloqlar orasidagi masofa qancha?


Yechimi: (3+4)*3=21 km javob 21 km.

2)Oralaridagi masofa 21 km bo`lgan ikki qishloqdan bir vaqtda bir-biriga qarab ikki piyoda yo`lga chiqdi.Ulardan biri 3km/soat tezlik bilan, ikkinchisi 4km/soat tezlik bilan yurdi.Ular necha soatdan keyin uchrashadilar?

Yechimi: 21/(3+4)=3 soat javob 3 soatda uchrashadi.
3)Oralaridagi masofa 21 km bo`lgan ikki qishloqdan bir vaqtda bir-biriga qarab ikki piyoda yo`lga chiqdi va 3 soatdan keyin uchrashdilar. Piyodalardan birining tezligi 3 km/soat.Ikkinchisi ning tezligini aniqlang.


Yechimi: 21/3-3=4km/soat javob 4km

2-reja: Ko‘pyoq. To‘g‘ri burchakli parallelepiped. Fazoviy shakllar. Kub va uning elementlari tushunchalari bilan tanishtirish.