3-Ma’ruza. Kompyuterlarning dasturuy ta`minoti. Operatsion tizimlar. Reja

Berilganlarni 

siqish 

vositalari 

(arxivatorlar). 

Arxivlarni 

yaratishga 

mo’ljallangan. Arxivli fayllar axborotni yuqori zichlangan yozilish formatiga ega bo’ladi, va 

ular axborot tashuvchilarda samarali qo’llaniladi. 

3)  Diagnostika  vositalari.  Apparat  va  dasturiy  ta’minotlarni  diagnostika  qilish 

jarayonlarini    avtomatlashtirish  uchun  xizmat  qiladi.  Ulardan    xatolarni  tuzatish  va 

kompyuter tizimini ishlashini optimallashtirish ishlarida  qo’llaniladi.  

4)  Installyasiya  (o’rnatish)  dasturlari.  Bu  dasturlar  kompyuterdagi  joriy  dasturiy 

konfigurasiyaga  yangi  dasturiy ta’minotlar qo’shishni nazorat  qilishga  mo’ljallangan.  Ular 

dasturiy  muhitning  holati  va  o’zgarish  jarayonlarini  nazorat  qiladi,  ayrim  dasturlarni  

yo’qotish davrida yangi tuziladigan aloqalarni kuzatib boradi va bayonlashtiradi. Dasturlarni 

o’rnatish va  yo’qotishni boshqarishning oddiy vositalari operatsion tizim tarkibida bo’ladi, 

yana  qo’shimcha xizmat dasturlari qo’llanilishi mumkin. 

5)  Kommunikasiya  vositalari.  Uzoqdagi  kompyuterlar  bilan  birlashtirishni 

ta’minlaydi, elektron pochta xabarlarini uzatadi, faksimal xabarlar almashiniladi va h.k. 

6)  Qarab  chiqish  va  audio/video  ko’rish  vositalari.  Bular  matn  ko’rinishidagi  va 

tovushli/videoli  berilganlarni  ko’rishni  amaliy  universal  vositalari.  Ularni  tahrirlovchi 

dasturiy ta’minotlari mavjud. 

6)  Kompyuter  xavfsizligi  vositalari.  Ularga:  berilganlarni  buzishni,  ruxsat 

berilmagan  kirishni,  berilganlarni  o’zgartirishni  passiv  va  aktiv  himoya  qilish  vositalari 

mansub bo’ladi. 

Rezervli  nusxalash  mo’ljallangan  vositalar  –  passiv  himoya  qilish  vositalari  

hisoblanadi.  

Berilganlarni  ruxsatsiz  kirishdan,  ularni  ko’rish  va  o’zgartirishdan  himoya  qilish 

uchun kriptografiyaga asoslangan maxsus tizimlar qo’llaniladi. 

---

 

18 

