3-m а’ruza. Standartlashtirish va metrologiya bo’yicha xalqaro, mintaqaviy tashkilotlar

O’lchovlar va og’irlik bo’yicha 

Bosh konferentsiya 

Elektr 

o’lchamlar 

birligini aniqlash 

masla-xat kumitasi 

Vaqt birligini 

aniqlash masla-

xat kumitasi 

 

O’lchovlar va og’irlik Xalqaro qumitasi 

O’lchovlar va og’irlik bo’yicha 

Xalqaro byuro 

Fotometriya 

o’lchamalari 

birliklarini aniqlash 

maslaxat kumitasi 

Uzunlik birligini 

aniqlash masla-

xat kumitasi 

Massa birligini 

aniqlash maslaxat 

kumitasi 

Radiometriya

 

o’lchamlari 

birliklarini 

aniqlash maslaxat 

kumitasi 

Ionli nurlanishlar 

o’lchamlari 

birliklarini aniqlash 

maslaxat kumitasi 

Qimyoviy 

o’lchamlar 

birlilarini aniqlash 

maslaxat kumitasi 

---

Qonunlashtiruvchi metrologiya bo’yicha  

Xalqaro tashkilot  

 

 

1956 yilda 

Qonunlashtiruvchi metrologiya 

bo’yicha 

 Xalqaro  tashkilot 

(

фр. Organisation Internationale  

de 

Métrologie  Légale,  OIML,  англ.  International  Organization  of 

Legal Metrology) tashkil etildi. Unga xozirda 85 davlat a

’zodir.  

 

 

QMXT  qonunlashtiruvchi  metrologiyaning  quyidagi 

umumiy 

masalalar

i bilan 

shug’ullanadi: 

 - 

o’lchash vositalarining aniqligi sinflarini belgilaydi; 

- 

o’lchash vositalarining turlariining birxilliligini tahminlaydi;  

 - 

o’lchash  vositalarining  sinovlari  bo’yicha  tavsiyalarini  ishlab 

chiqadi; 

 -

o’lchash  vositalarini  qiyoslash  va  kalibrlash  tartibi  boyicha 

tavsiyalarini ishlab chiqadi. 

20 

---

21 

 

Qonunlashtiruvchi metrologiya 

bo’yicha  Xalqaro tashkilotning 

yuqori  idorqsi  4  yilda  bit  marta  chaqiriladigan  qonunlashtiruvchi 

metrologiya 

bo’yicha Xalqaro konferentsiya hisoblanadi. 

 

 

QMXT  ixtiyoriy  maqomdagi  Xalqaro  xujjatlar  va  Xalqaro 

tavsiyalar ishlaab chiqadi. Uning faoliyatida 59 davlat xaqiqiy 

a’zo va 

67 davlat kuzatuvchi (muxbir 

a’zo) sifatida qatnashadi. 

 

 

“O’zstandart” agentligi QMXT ning muxbir a’zosi. 

---

22 

Evro-Osiyo davlat metrologik muassalari (KOOMET) 

 

 

КООМЕТ 1991 yil iyun oyida davlat metrologik muassalari 

faoliyatini yaqinlashtirish va muvofiqlashtirish hamda 

a’zo davlatlar 

hududlarida 

o’lchashlar  birliligini,  o’lchashlar  natijalarini  o’aro  tan 

olinishini 

ta’minlash maqsadlarida tashkil etilgan 

 

 

КООМЕТ 

fizik 

kattalik 

etalonlari 

metrologiyasi, 

qonunlashtiruvchi  metrologiya,  sifat  tizimlari,  axboratlashtirish  va 

o’qitish sohalarida hamkorlikni ta’minlaydi.  

 

 

Xozirda  KOOMETga  Ozarbaydjan,  Armaniston,  Belarus, 

Bolgariya,  Germaniya,  Gruziya, 

Qozog’iston,  Qirg’iziston,  KXDR, 

Kuba,  Litva,  Moldova,  Rossiya,  Ruminiya,  Slovakiya,  Tojikiston, 

O’zbekiston (2004) va Ukraina metrologik muassasalari a’zodir. 

---

23 

                     Nazorat savollari: 

 

1. Standartlashtirish boyicha qanday xalqaro tashkilotlarni bilasiz? 

2. ISO tashkiloti qachon va qanday maqsadda tashkil etilgan ? 

3. Standartlashtirish 

bo’yicha qanday mintaqaviy tashkilotlarni bilasiz? 

Ularning asosiy vazifalari nimadan iborat? 

4. Metrologiy 

bo’icha xalqaro tashkilotlarning vazifalari  nimadan iborat? 

5. Metrologiy 

bo’icha qanday mintaqaviy tashkilotlarni bilasiz?