3-laboratoriya ishi: Yarimo‘tkazgichli diod parametrlari va xarakteristikalarini tadqiq etish. Ishning maqsadi

UB ulanish sxemasidagi BTni statik VAXlarini tadqiq etish.
Grafik ko‘rinishda ifodalangan tok va kuchlanish orasidagi bog‘liqlik tranzistor statik xarakteristikalari deb ataladi. Umumiy baza ulanish sxemasida mustaqil o‘zgaruvchilar sifatida emitter toki va kollektor – baza kuchlanishi tanlanadi, shunda:
(12.1)
Ikki o‘zgaruvchili funktsiya grafik ko‘rinishda xarakteristikalar oilasi kabi tasvirlanadi.

MT statik xarakteristikalarini tadqiq etish.
Zatvordagi kuchlanish U_ZI yordamida stok toki I_C ni boshqarish stok – zatvor xarakteristikasidan aniqlanadi. Bu xarakteristika tranzistorning uzatish xarakteristikasi deb ham ataladi. 13.1- a-rasmda U_SI=const bo‘lgandagi stok zatvor xarakteristikalar oilasi I_S =f (U_ZI) keltirilgan.
Stok – zatvor xarakteristikadan ko‘rinib turibdiki, U_ZI=0 bo‘lganda tranzistor orqali maksimal tok oqib o‘tadi. U_ZI qiymati ortishi bilan kanal kesimi tusha boshlaydi va ma’lum U_ZI.BERK. qiymatga yetganda nolga teng bo‘lib qoladi va stok toki I_S deyarli nolga teng bo‘lib qoladi. Tranzistor berkiladi. U_SI ortishi bilan xarakteristika tikkalasha boradi, bu holat kanal uzunligining uncha katta bo‘lmagan kamayishi bilan tushuntiriladi. Stok – zatvor xarakteristika tenglamasi quyidagi qo‘rinishga ega bo‘ladi:
. (13.1)
13.1- b–rasmda maydoniy tranzistorning chiqish (stok) xarakteris-tikalari keltirilgan. Stok xarakteristika - bu ma’lum U_ZI =const qiymatlaridagi I_S =f (U_SI) bog‘liqlik. U_SI ortishi bilan I_S deyarli to‘g‘ri chiziqli o‘zgaradi (tekis o‘zgarish rejimi) va U_SI= U_SI.TO‘Y. qiymatiga yetganda (b nuqta) I_S ortishi to‘xtaydi.

13.5-rasm
3.2. Stok kuchlanishining U_SI=1/3 U_SI.ChEG va 2/3 U_SI.ChEG qiymatlari uchun ikkita boshqaruv xarakteristikasini o‘lchang (U_SI.ChEG qiymati pasport ko‘rsatmalaridan olinadi). O‘lchash natijalarini 13.1 – jadvalga kiriting va undan foydalanib boshqaruv xarakteristikasini quring. Tajribada U_ZI kuchlanish qiymatini 0 dan bo‘sag‘aviy kuchlanish U_BO‘S gacha o‘zgartiring.
3.3. Zatvordagi kuchlanishning uchta qiymatida (U_ZI=0; 0,25U_BO‘S; 0,5U_BO‘S) chiqish xarakteristikalar oilasi I_S=f(U_SI) ni o‘lchang.
Tajriba o‘tkazishdan avval I_S – U_SI koordinatalar tizimida tranzistorning ruxsat etilgan ishchi rejimi sohalarini belgilab oling. (13.6 - rasm)
13.1 – jadval

UZI, V	IS, mA
	USI=1/3 USI.ChEG	USI=2/3 USI.ChEG

Izoh: R_S.ChEG chizig‘ini qurish uchun U_SI kuchlanishining 0 dan U_SI.ChEG qiymatlari oralig‘ida ixtiyoriy bir nechta qiymatlari tanlanadi va shu nuqtalarda stok toki I_S=R_S.ChEG /U_SI hisoblanadi.

Tajribada olingan nuqtalarni 13.2 – jadvalga kiriting va tayyorlangan grafikda ularni belgilang (13.6 - rasm). Bunda tranzistor uchun ishlash ruxsat etilgan sohadan chiqib ketmaslikka e’tibor bering.

13.6-rasm
13.2 – jadval