3-Laboratoriya ishi Mavzu : Kompyuter internet tarmog’i brauzer dasturi Ishdan maqsad

3-Laboratoriya ishi
Mavzu : Kompyuter internet tarmog’i brauzer dasturi
Ishdan maqsad : Talabada kompyuter internet tarmog’i brauzer dasturi haqida bilimlar hosil qilish
Nazariy qism :
Internet bu yagona standart asosida faoliyat ko‘rsatuvchi jahon global kompyuter tarmog‘idir. Internet tarmog‘i, unga ulangan barcha kompyuterlar-ning o‘zaro ma’lumotlar almashish imkoniyatini yaratib beradi. Internet tarmog‘ining har bir mijozi o‘zining shaxsiy kompyuteri orqali boshqa shahar yoki mamlakatga axborot uzatishi va axborot qabul qilish imkoniyatiga ega.
Hisoblash tarmoqlarida quyidagi imkoniyatlar mavjud: 
− ma’lumotlar va fayllarni bir kompyuterdan boshqasiga o‘tkazish; 
− umumiy ma’lumotlar xazinasini tashkil qilish va uni ishlatish; 
− axborot tizimlarini tashkil qilish; 
− kerakli axborotni tezda izlab topish; 
− bir vaqtning uzida bir necha kompyuterlar axborot almashish xususiyatiga 
ega. 
Global tarmoq tushunchasi. Internet tarmog‘ining asosiy yacheyka-lari (qismlari) bu shaxsiy kompyuterlar va ularni o‘zaro bog‘lovchi lokal tarmoqlardir. 
Internet tarmog‘i – bu global tarmoq vakili hisoblanadi.
Internet alohida kompyuterlar o‘rtasida aloqa o‘rnatibgina qolmay, balki kompyuterlar guruhini o‘zaro birlashtirish imkonini ham beradi. Agar biron bir mahalliy tarmoq bevosita internetga ulangan bo‘lsa, u holda mazkur tarmoqning har bir ishchi stansiyasi (kompyuteri) Internet xizmatlari-dan foydalanish mumkin.
Shuningdek, Internet tarmog‘iga mustaqil ravishda ulangan kompyuterlar ham mavjud bo‘lib, ularni xost kompyuterlar (xost – asosiy hisoblash mashinasi) deb atashadi. Tarmoqqa ulangan har bir kom-pyuter o‘z manziliga ega va u yordamida dunyoning istalgan nuqtasidagi istalgan foydalanuvchi bilan muloqot qila olishi mumkin. 

Internet tarmog‘ining tuzilishi. Internet o‘z-o‘zini shakllantiruvchi va 
boshqaruvchi murakkab tizim bo‘lib, asosan uchta tarkibiy qismdan tash-kil topgan: 
− texnik; 
− dasturiy; 
− axborot. 
Internet tarmog‘ining texnik ta’minoti har xil turdagi kompyuterlar, aloqa kanallari (telefon, sun’iy yo‘ldosh, shisha tolali va boshqa turdagi tarmoq kanallari) hamda tarmoqning texnik vositalari majmuidan tashkil top-gan. 
Internet tarmog‘ining dasturiy ta’minoti (tarkibiy qismi) tarmoqga ulan-gan xilma-xil kompyuterlar va tarmoq vositalarini yagona standart asosida (yagona tilda) ishlashni ta’minlovchi dasturlar. 
Internet tarmog‘ining axborot ta’minoti Internet tarmog‘ida mavjud bo‘lgan turli elektron hujjatlar, grafik rasm, audio yozuv, video tasvir, web-sayt va hokazo ko‘rinishdagi axborotlar majmuasidan tashkil topgan. 
Internet tarmog’ining ikkita asosiy vazifasi bo‘lib, buning birinchisi axborot 
makoni bo‘lsa, ikkinchisi esa kommunikatsion vositasidir. 
Veb-sahifalarni ochish va umuman Internetdan foydalanish uchun foydalanuvchi maxsus dasturlarga muhtoj. Xususan, buning uchun brauzer kerak - bu sizga turli xil Internet saytlarini ochishga imkon beruvchi maxsus dasturiy ta'minot. Brauzerning asosiy maqsadi bu Internet-navigatsiya, garchi ba'zi dasturlar elektron pochta mijozining funktsiyalari, fayllarni yuklab olish uchun ilovalar va boshqalarni o'z ichiga olishi mumkin. U erda minglab bepul va pullik brauzerlar mavjud. Dasturning tashqi ko'rinishi mutlaqo bepul, bepul dastur sifatida yaratilgan, shuning uchun ko'plab brauzerlar bepul tarqatiladi. Eng mashhurlari Internet Explorer, Opera, Mozilla Firefox, Gugl xrom va hokazo. Brauzerning asosiy vazifasi veb-sahifalarni ochishdir va har bir dastur o'z xususiyatlariga qarab ularni o'z-o'zidan ochib beradi. Shunday qilib, agar Internet Explorer-da sayt mukammal ko'rinishga ega bo'lsa, Safari yoki Avant-da, shunchaki o'qib bo'lmaydigan bo'lib qolishi mumkin. Texnologiyalarda bir-biriga yaqin brauzerlarda ham bir xil sayt boshqacha ko'rinishi mumkin, matnli yoki mobil brauzer haqida nima deyishimiz mumkin? Sayt tuzishda ushbu vaziyatni hisobga olish kerak. Aks holda, foydalanishga jiddiy ta'sir ko'rsatishi mumkin. Brauzer - to'g'ridan-to'g'ri foydalanuvchilarning kompyuterlariga o'rnatiladigan dasturlar, shuning uchun ular saytning qidiruv tizimini targ'ib qilishga ta'sir qilmaydi. Biroq, foydalanuvchilar turli xil brauzerlardan foydalanishlari mumkinligini hisobga olish kerak. Brauzerlarning turlari. Brauzer avvalgi Internet bilan birga paydo bo'ldi va bugungi kunda ushbu dasturlarning ko'p turlari mavjud. Keling, asosiylarini ajratib ko'rsatishga harakat qilaylik: 1) Buyruqlar satri brauzeri. Bu eng "qadimiy" brauzer bo'lib, undan ozgina odamlar - Internetning birinchi foydalanuvchilari va ishlab chiquvchilari foydalanganlar. Bu manzilni buyruq satriga kiritgandan so'ng kompyuterga biron bir faylni yuklab olishga imkon berdi (qoida tariqasida, URL manzili IP manzili bo'lgan). 2) Matn brauzeri. Bugungi kunda u juda mashhur emas, ammo u hali ham ishlatiladi. Bundan tashqari, bunday dasturlar, qoida tariqasida, tezroq va samaraliroq ishlaydi. Bunday dasturlarning o'ziga xos xususiyati shunchaki matnni multimedia vositasi holda yuklab olishdir. 3) Multimedia brauzerlari (IE, Mozilla Firefox va boshqalar) - ikkala matnni va barcha multimedia ob'ektlarini yuklab oladigan dasturlar - rasmlar, videolar, musiqa va hk. 4) Brauzer qo'shimchalari - bu interfeys va keyinchalik qo'shilgan ba'zi funktsiyalardan tashqari har qanday brauzer uchun deyarli bir xil bo'lgan dasturlar. Bunga Internet Explorer-ga asoslangan barcha brauzerlar kiradi. Ular ishlatiladigan atrof-muhit bilan uzviy bog'liq bo'lgan brauzerlar ham mavjud. Odatda ular to'liq kompyuter dasturi bilan ta'minlangan. IE (Windows), Lynx (Lynux) va boshqalar bunga misoldir. Bundan tashqari, brauzerlarning mobil versiyalari ham ishlab chiqilmoqda, ularni alohida guruhga ajratish mumkin. Opera Mini ushbu sohada haqiqiy kashshofga aylandi. Brauzer urushi. Bozor dasturiy ta'minot Internet foydalanuvchilari uchun Microsoft va uning kamroq taniqli raqiblari kabi gigantlar allaqachon o'zlashtirishni boshladilar. 90-yillarda Internet Explorer va Netscape Navigator bir-biri bilan raqobatlashadigan "brauzer urushi" kabi bir hodisa paydo bo'ldi. Ular bir-birlaridan shunchalik farq qiladiki, veb-ustalar hatto maket turini tanlashga majbur bo'lishdi. Ko'pincha saytlarda reklama "- ostida ..." joylashtirilgan. Urushda IE yutqazdi, o'sha paytga kelib Windows operatsion tizimi bilan birlashtirilib, bozorning deyarli 90 foizini egalladi. Bu brauzerni tanlagan foydalanuvchilar soni. Biroq, urush tugaganidan keyin ham, turli xil ishlab chiquvchilarning brauzerlari bir-biri bilan raqobatlashishda davom etmoqda. Shunday qilib, bir necha yil oldin Opera paydo bo'ldi - dastur IEga qaraganda ancha engil va tezroq. Ko'proq ishonchlilik va xavfsizlikni ta'minlaydigan Mozilla haqida nima deyishimiz mumkin? Ko'pgina Internet-foydalanuvchilar Internet Explorer-ga ega bo'lishlariga qaramay, mavjud brauzerlar doirasi kengayishda davom etmoqda. Foydalanuvchilarning o'zlari uchun bu faqat afzalliklarni keltiradi - natijada raqobatdagi eng yaxshi echimlar paydo bo'ladi va veb-sayt egalari va ishlab chiquvchilar uchun bunday "urush" ko'p tashvish tug'dirmaydi. Bugungi kunda brauzerlar avvalgilaridan bir-biridan unchalik farq qilmaydi, va hozirda ko'pgina brauzerlarda saytni eng yaxshi ko'rinishda namoyish etishga imkon beruvchi brauzer tartibini yaxshilayapti va takomillashtirmoqda.