3-Laboratoriya ishi (4-soat). Mavzu: Tikuv mahsulotlarida taxlamalarni loyihalash va tayyorlash Ishdan maqsad

---

3-Laboratoriya ishi (4-soat). 
 
Mavzu: 
Tikuv mahsulotlarida taxlamalarni loyihalash va 
tayyorlash 
Ishdan maqsad:
Tikuv buyumlarida taxlamalar hosil qilishning an’anaviy 
va kimyoviy usullarini o’rganish, turli o’lchamdagi taxlamalarni bajarish va 
mustahkamlashni amaliy o’zlashtirish.
Ishning mazmuni: 
1. Tikuv buyumlari detallarining taxlama shakllari turlari va taxlamalarni 
hisoblash usullari. 
2. Taxlamalarni hosil qilish usullari va qo’llaniladigan asbob-uskunalar. 
3. Tikuv buyumlari detallarida taxlamalarni hosil qilishni o’rganish va 
bajarish. 
Tikuv mahsulotlariga pardoz berishning turli-tuman usullari o’rtasida 
plissirlash va gofrirlash alohida o’rin tutadi. Plisse va gofre taxlamalari ayollar va 
bolalar kiyimlari ishlaB chiqarishda, yubka, yeng, yoqalarga ishlov berishda keng 
qo’llaniladi. Plisse va gofre elementlari qo’llanilgan mahsulotlar har doim aktual 
va modadan chiqmaydi. 
Plisse – Bir tarafga yotqizilgan va presslab dazmollangan taxlamalar 
qatoridir.
Gofre – Bu tik taxlangan va presslangan taxlamalardan iborat.
Plisse taxlamalarini tayyorlashning bir necha turlari va ko’rinishlari mavjud: 
• to’g’ri 
• kengaygan (klyosh), 
• figurali 
• bant-taxlamali 
• gruppalashgan. 
Shakl turiga qarab plisse taxlamalari to’g’ri chiziqli va yoysimon xilda, 
kontsruktsiyasiga ko’ra – davomiy va gruppalashgan, o’lchamlariga ko’ra – 
normal, tejamli va zich, yo’nalishiga ko’ra – to’g’ri va teskari xillarga bo’linadi.

---

Gruppalashgan plisse taxlamalari old va qaytarilgan taxlama va taxlama 
oralig’i yig’indisidan iborat. Taxlama buklovining ko’rinadigan (R) va ko’rinmas 
(E) tomonlari mavjud.
Normal taxlamalarda matoning R kattalikka siljishi va Ye tebranish 
amplitudasi bir xil, ya’ni RqE, tejamli taxlamalarda R>E, zichlashgan taxlamalarda 
esa bu kattalik RTaxlamaning har Bir turi uchun mato sarfi koeffitsienti K hisoblanadi. Mato 
sarfi koeffitsienti bu plissirlanmagan polotnoning plissirlangan polotnoga 
nisbatidir. Mato sarfi koeffitsienti hisobi taxlama rapporti chegarasida bo’lib, R va 
Ye kattaliklarini solishtirish bilan ifodalanadi. 

∑F + 2∑E