3. Kichik maktab yoshidаgi o’quvchilarning psixologik xususiyatlari

KIChIK YoShDAGI O`qUVChILARDA TAFAKKUR VA NUTK. 
Tafakkur faoliyati kichik yoshdagi davrda aloxida ravishda qayta tuzuladi. Bu qayta 

tuzulish nimadan iborat? O`quvchilarga 1- sinfdayok tovush xarfi gap, kushish, ayirish kabi kuplab 

mavxum tushunchalarni bilib olish to`g`ri keladi. Bolalar bu tushunchalarni bilishda tayyor mantikiy 
ta`riflardan foydalanadilar.(Gap) Ilmiy tushunchalarni bilishda egallash oson emas. Gap shundaki, 1-2 
sinf o`quvchilari tushunchalarni mutsakil ravishda ta`riflaganlarida kupincha bu tovush tushunchalarni 
mutsakil ravishda tushunchalarning muxum belgilarigina emas, balki unga axamiyatli bulmagan 
narsalarni kursatadilar. Maktabda ta`lim esa aniqlikni talab etadi.


KIChIK YoShDAGI O`qUVChILARDA XOTIRA VA XAYoL . 
Bilimning mutsaxkam va ishonchli bulishi avvalo xotira protsessiga tayanuvchi 

psixologik omildir. Xotira esda koldirish , esda saklash, ilgarigi urganilgan materialni qayta esga 

tushurishdan iborat protsesslar bilan xarakterlanuvchi murakkab akliy faoliyat xisoblanadi. Xotira idrok 
protsesslariga tayangan xolda idrok sotsaviga kiradi, o`zi esa idrokning asosiy sifatida namoyon bo`ladi.
I.M.Sechenov xotirani psixik xayotning asosiy shartidir deb xisoblaydi. 

Xotiraning o`sishi va takomillashishi kishining maktabdagi ukish yillariga to`g`ri keladi. 

Shuning uchun ukituvchi xotiraning nimaligini bilib kolmay balki xotiraning yoshiga karab uzgarishni, 
ayniqsa kichik yoshdagi o`quvchilarning xotirasidagi xarakterli xususiyatlarni xam bilishi kerak. 
Bolaning maktabga kirishi bilan xotira taraqqiyotining yangi boskichi boshlanadi.

32 

O`quvchilarga birinchi sinfdan boshlab ukish materialni uzlashtirishni eng yaxshi 
usullarini urgata borish zarur. Bolalar esda saklab kolish maksadida dars materialni kitobdan takroo-
takror ukiydilar. Ba`zan ukituvchining o`zi bunday usulni afzal kurib , o`quvchilarga materialni un,un-
besh marta ukishni tavsiya qiladi. Esda koldirishning bu usulini K.D.Ushinskiy passiv takrorlash deb 
xisoblagan. Materialni uzlashtirish, esda koldiriladigan materialni qayta-qayta ukish bilangina emas,, 
gapirib berish yuli bilan xam takrorlanib turilsa , ancha samarali bo`ladi.