3. Buxgalteriya hisobi tashkiliy tamoyillarini tushunish. Umuman qabul qilingan buxgalteriya tamoyillari. Xulosa. Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati. Kirish

4) Umuman qabul qilingan buxgalteriya tamoyillari.
Umuman qabul qilingan buxgalteriya tamoyillari (GAAP yoki AQSh GAAP) bo'ladi buxgalteriya standarti tomonidan qabul qilingan AQSh Qimmatli qog'ozlar va birja komissiyasi (SEC).^[1] Avvalroq SEC AQSh GAAP dan to ga o'tishni niyat qilganligini aytgan edi Xalqaro moliyaviy hisobot standartlari (IFRS), ikkinchisi GAAPdan ancha farq qiladi va taraqqiyot sust va noaniq.^[2][3] Yaqinda, SEC AQShning ko'proq kompaniyalarini IFRSga ko'chirishga intilish yo'qligini tan oldi, shuning uchun ikki standart standartlari yaqin kelajakda "birga yashashda davom etadi".^[4]
The Moliyaviy buxgalteriya hisobi standartlari kengashi (FASB) AQSh GAAP-ni nashr etdi Kengaytiriladigan biznes hisoboti tili (XBRL) 2008 yildan boshlangan.
Auditorlar biznes korxonalari uchun GAAPni ishlab chiqishda etakchi rol o'ynadilar.^[5]
Buxgalteriya hisobi standartlari tarixiy jihatdan Amerika sertifikatlangan davlat buxgalterlari instituti (AICPA) tegishli AQSh Qimmatli qog'ozlar va birja komissiyasi (SEC) qoidalari.^[6] AICPA birinchi bo'lib uni yaratdi Buxgalteriya hisobi protsedurasi qo'mitasi 1939 yilda va o'rniga Buxgalteriya hisobi printsiplari kengashi 1959 yilda. 1973 yilda Buxgalteriya tamoyillari kengashi o'rniga Moliyaviy buxgalteriya hisobi standartlari kengashi (FASB) ning nazorati ostida Moliyaviy buxgalteriya jamg'armasi moliyaviy buxgalteriya hisobi standartlari bo'yicha maslahat kengashi buxgalteriya hisobi standartlari bo'yicha maslahat va ma'lumot berish uchun xizmat qiladi.^[7] Qo'shma Shtatlar buxgalteriya hisobi standartlarini aniqlash bilan shug'ullanadigan boshqa tashkilotlarga quyidagilar kiradi Buxgalteriya hisobi bo'yicha davlat standartlari kengashi (GASB), 1984 yilda tashkil topgan; va Federal buxgalteriya hisobi standartlari bo'yicha maslahat kengashi (FASAB), 1990 yilda tashkil topgan.^[8]
2008 yilga kelib, FASB FASB Buxgalteriya hisobi standartlarini kodifikatsiyasini e'lon qildi, bu AQShning minglab GAAP bayonotlarini taxminan 90 ta buxgalteriya mavzusiga aylantirdi.^[9]
2008 yilda Qimmatli qog'ozlar va birjalar bo'yicha komissiya AQShni kelajakda Umumiy qabul qilingan buxgalteriya tamoyillaridan voz kechishiga va Londonda joylashgan Xalqaro moliyaviy hisobotdan foydalanish o'rniga dunyoning 100 dan ortiq mamlakatlariga qo'shilishiga olib kelishi mumkin bo'lgan dastlabki "yo'l xaritasini" chiqardi. Standartlar.^[10] 2010 yildan boshlab yaqinlashish loyiha IASB bilan muntazam ravishda FASB yig'ilishi bilan amalga oshirildi.^[11] SEC 2014 yilgacha AQShda moliyaviy hisobotning xalqaro standartlarini to'liq qabul qilishni maqsad qilganligini bildirdi.^[12] AQSh GAAP va xalqaro IFRS buxgalteriya tizimlarining birlashishi bilan, eng yuqori hokimiyat sifatida Xalqaro moliyaviy hisobot standartlari, Buxgalteriya hisobi bo'yicha xalqaro standartlar kengashi Qo'shma Shtatlarda muhimroq ahamiyat kasb etmoqda.


XULOSA.

Xalqaro buxgalteriya hisobi standartlari (IAS) - bu Londonda joylashgan mustaqil xalqaro standartlarni belgilovchi tashkilot - Xalqaro Buxgalteriya Standartlari Kengashi (IASB) tomonidan chiqarilgan eski buxgalteriya standartlari. IAS 2001 yilda Xalqaro Moliyaviy Hisobot Standartlari (IFRS) bilan almashtirildi.

Xalqaro buxgalteriya buxgalteriya hisobining kichik qismidir, bu kitoblarni balanslashda xalqaro buxgalteriya standartlarini hisobga oladi.
Xalqaro Buxgalteriya Standartlari (IAS) 1973 yilda tashkil etilgan Xalqaro Buxgalteriya Standartlari Qo'mitasi (IASC) tomonidan chiqarilgan buxgalteriya hisobining birinchi xalqaro standartlari edi. Maqsad, hozirgi kunga qadar, butun dunyo bo'ylab biznesni taqqoslashni osonlashtirishdan iborat edi, moliyaviy hisobotga oshkoralik va ishonchni oshirish, global savdo va investitsiyalarni rivojlantirish.

• 
  Buxgalteriya hisobining xalqaro standartlari 2001 yilda Xalqaro moliyaviy hisobot standartlari (UFRS) bilan almashtirildi
  
• 
  Hozirda AQSh, Yaponiya va Xitoy UFRS buyrug'isiz yagona kapital bozoridir
  
• 
  AQSh buxgalteriya hisobi standartlari bo'yicha organi 2002 yildan beri Amerika buxgalteriya hisobi tamoyillarini (GAAP) va UFRSni takomillashtirish va birlashtirish uchun Moliyaviy Buxgalteriya Standartlari Kengashi bilan hamkorlik qilmoqda.
  
• 
  Buxgalteriya hisobining yuritilishi, buxgalteriya ishining to‘g‘ri tashkil etilishi va nazoratning aniq olib borilishi bankning o‘z vazifalarini to‘g‘ri bajarishini, mavjud va bo‘lg‘usi investorlar, kreditorlar, hukumat muassasalari, vazirliklar, idoralar, jamoatchilik va boshqa manfaatdor foydalanuvchilar, shuningdek, bank rahbariyati va xodimlari uchun bank faoliyatiga haqqoniy baho berish imkonini yaratadigan aniq va foydali axborot olishni ta’minlaydi.
  
• 
  Ushbu Yo‘riqnomada banklarda buxgalteriya hisobi ishlarini yuritish va buxgalteriya apparatini tashkil qilish tamoyillari, mijozlarga xizmat ko‘rsatish hamda hujjatlar aylanmasini yo‘lga qo‘yish usullari to‘g‘risida ko‘rsatmalar berilgan, bank operatsiyalari hisobini yuritish va ularni nazorat qilish qoidalari hamda bajarilgan bank operatsiyalarining qonuniyligi bo‘yicha javobgarlik belgilangan.
  
• 
  Shuningdek, quyidagilarni ta’minlash maqsad qilib qo‘yilgan:
  
• 
  hisob-kitob, kassa, valyuta, kredit hamda boshqa bank operatsiyalarini to‘g‘ri bajarish hamda ularni buxgalteriya hisobi va hisobotida o‘z vaqtida va aniq aks ettirish;
  
• 
  bank aktivlari, majburiyatlari, daromadlari va xarajatlari hamda kapitali holati va ulardagi o‘zgarishlar to‘g‘risida ishonchli ma’lumotlar to‘plash;
  
• 
  bankning moliyaviy holati, moliyaviy holatidagi o‘zgarishlar va moliyaviy natijalari to‘g‘risidagi va bank rahbariyati faoliyatiga baho beruvchi moliyaviy hisobotlarni tuzish uchun xizmat qiluvchi axborotlar tizimini yaratish;
  
• 
  bank ish kuni tartibiga qat’iy rioya qilish, mijozlarga tez va aniq xizmat ko‘rsatish;
  
• 
  hisob-kitoblardagi mablag‘lar aylanishini tezlashtirish;
  
• 
  bankdan chiqayotgan hujjatlarni tegishli tarzda rasmiylashtirish va buning natijasida ulardan foydalanishni osonlashtirish, shuningdek, boshqa banklarda ushbu hujjatlar bilan operatsiyalar bajarilishini hamda ular tomonidan xizmat ko‘rsatuvchi mijozlarning operatsiyalari hisobini yuritishni belgilangan talablarga muvofiqlashtirishni tashkil etish;
  
• 
  bankdagi pul mablag‘lari, moddiy qimmatliklar, shuningdek, qat’iy hisobda turuvchi blankalar kamomadi yoki ortiqchaligiga yo‘l qo‘ymaslik hamda belgilangan tartibda ularning saqlanishini tashkil etish;
  
• 
  operatsiyalarning qonuniyligi hamda to‘g‘riligini doimiy ichki nazorat va auditdan o‘tkazish, ularning natijalari bo‘yicha ma’lumotnomalar tuzish va rasmiylashtirish imkoniyatini yaratish;
  
• 
  zamonaviy kompyuter texnikasi vositalaridan foydalangan holda bank operatsiyalari hisobini dasturiy amalga oshirish, hisob ishlarini yuritish hamda hisobotlar tuzishda mehnat va mablag‘ sarfini qisqartirish.
  
• 
  Buxgalteriya hisobi va hisobotini tashkil etishni bank filiali (bundan keyingi o‘rinlarda bank deb yuritiladi) rahbari amalga oshiradi. Buxgalteriya apparatiga bankning bosh buxgalteri rahbarlik qiladi. U Bank tizimining bosh buxgaltyerlari to‘g‘risidagi namunaviy nizom (ushbu Yo‘riqnomaning 1-ilovasi) asosida ish olib boradi. Bosh buxgalter bo‘lmagan vaqtda uning vazifalarini bosh buxgalter o‘rinbosari bajaradi.
  
• 
  Banklarda buxgalteriya ishlarini yuritish uchun buxgalteriya apparati tuziladi. Bank buxgalteriya apparatiga shartnoma asosida chetdan jalb qilingan buxgaltyerlar yoki buxgalteriya firmasi xodimlarining kiritilishi qat’iyan taqiqlanadi.
  
• 
  Bank buxgalteriya apparatining tashkiliy tuzilishi va unda tashkil etiladigan bo‘limlar soni amalga oshiriladigan operatsiyalar hajmiga va ularning avtomatlashtirilganlik darajasiga bog‘liq bo‘ladi.
  
• 
  Ish hajmi kichik banklarda buxgalteriya apparati bankning yaxlit bo‘linmasi sifatida faoliyat yuritishi mumkin. Bunda banklararo hisob-kitoblar, chet el valyutasi bo‘yicha operatsiyalar va bankning ichki hisobvaraqlari bo‘yicha operatsiyalarning hisobini yuritish maxsus bo‘limlarga topshirilishi mumkin.