3. Branchial astmaning belgilari va shakllari qanday?412

1.Bronxo-obstruktiv kasalliklar qanday kasalliklar bilan bog'liq va qaysi 3 omil bronxial o'tkazuvchanlikning buzilishiga olib keladi? 411. 411.



2.Ta'rif berish-bronxial astma.Bronxial astmaning predispologik omillari qanday? 411str
3.Branchial astmaning belgilari va shakllari qanday?412

4.Bronxial astmada oqim va tortishish shakllari qanday?412.(3- otv)
5. Бronxial astmani tashxislash uchun qanday muzlash usullari amalga oshiriladi.413.
Brooxial astma diagoostikasi

- Subyektiv belgilar - Ьо' g' i1ish xurujlari, уо 'tal, nafas olishning

shovqinli, xushtaksimon bo'1ishi, nafasning siqishi, yurak o'ynashi, ish

qobiliy atining pasayishi, perkussiyada perkutor tovush, ayniqsa, nafas

chiqarishdagi auskultatsiyada esa пат, quruq xirillashlar kuzati1adi.

- Obyektiv belgilar - balg'amni laboratoriya tekshiruvlarida

eozinofiliya, Кrushman spira11ari, Sharko-Leyden kristallari aniqlanadi.

Allergologik test nattiasida allergen topi1adi. Бronxоskорiуа va rentgen

tekshiruvlari о 'tkazi1ganda о'рkadз patologik о 'zgarish1ar aniqlanadi.
6.Bronxial astma uchun qanday dorilar guruhlari ishlatiladi?

7.Bronxial astmani davolash samaradorligini nazorat qilish.

бронхиал астма ҳәм басқада бронхоспазм жағдайларын емлеў ушын қолланылатығын препаратларды төмендеги топарлар түринде көрип шықсақ болады.
I.Бронхларды кеңейтиўши затлар (бронхолитиклер).
1. β2-адренорецепторларды қозғатыўшы затлар (сальбутамол, фенотерол, тербуталин, изадрин, орципреналина сульфат, адреналина гидрохлорид).
2. М-холиноблокаторлар (атропин сульфат, метацин, ипратропия бромид).
3. Миотроп тәсирге ийе спазмолитиклер (теофиллин, эуфиллин).
II. Исиниўге қарсы ҳәм бронхолитик активликке ийе затлар.
Стероид исиниўге қарсы затлар (гидрокортизон, дексаметазон, триамцинолон, беклометазон).
Аллергияға қарсы затлар (кромолин-натрий, кетотифен).
Лейкотриен системасына тәсир етиўши затлар.
А. Лейкотриен биосинтези ингибиторлары (5-липоксигеназа ингибиторы)-(зилеутон).
Б. Лейкотриен рецепторы блокаторлары (зафирлукаст, монтелукаст).
8.B-Adrenomimetiklarning farmakokinetikasi va farmakodinamikasi. 20-1-jadval.
Бронхолитиклер топарынан β2-адренорецепторларды(4 бап;4.2; 13.2 суўрет) қозғатыўшы затлар үлкен қызығыўшылыққа ийе болып есапланады.
Ҳәзирги ўақытта бронхоспазм жағдайында тийкарынан таңлап β2-адренорецепторларды қозғатыўшы - сальбутамол (вентолин, сальбен, сальгим, сальтос), фенотерол (беротек Н) препаратларын қолланады. Булар таңламастан тәсир етиўши β-адреномиметиклерге қарағанда тахикардияны кем шақырады. Оларды әдетте ингаляция түринде қолланады.
β2-адреномиметиклер тез тәсир етиўши бронходилататорлар болып есапланады. Буннан тысқары, олар балғамның шығыўын жеңиллестиреди.
Кейинги жыллары узақ тәсир етиўши β2-адреномиметиклерден салметерол (серевент), формотерол (форадил) ҳ.т.б. ислеп шығарылған.
Салметеролды ингаляция түринде қабыл еткенде бронхларды кеңейтиўши эффекти шама менен 12 саатқа шекем сақланады, ал сальбутамолда тәсири 4-6 саат пенен шекленген. Бронхиал астманы емлеўде қурамында тийкарынан жергиликли тәсир көрсетиўши глюкокортикоид флутиказон пропионат (фликсотид) ҳәм салметерол тутыўшы препарат усынылды. Бундай комбинирленген препарат серетид мультидиск деп аталады. Салметеролдың бронхларды кеңейтиўши эффекти, флутиказонның исиниўге қарсы тәсири менен бирге қосылған болып, бул бронхиал астманы емлеўде эффектив болып есапланады. Препарат порошоклы ингалятор жәрдеминде жибериледи.
β2-Адреномиметиклер тремор, тахикардия, тынышсызланыў, аритмия ҳәм басқада кери тәсирлерди шақырыўы мумкин.
Бул топарларға кириўши препаратлардан бири изадрин (изопреналина гидрохлорид) болып табылған, бул β1- и β2-адренорецепторларды қозғатады. Бронхоспазмды жоқ етиў ушын қолланады. Бул мақсетте ингаляцион еритпе түринде буйырылады. Журек β-адренорецепторлар тәсир еиўине қарап изадрин журек қысқарыў санын асырыў мумкин. Бундай жағдайда изадринди қолланғанда артериал басым өзгермейди. β-адреномиметик орципреналин сульфат (алупент) бронхлар адренорецепторларына бир нешше көринип турған троплы қәсийетке ийе. Бронхолитик эффекти бойынша орципреналин сульфат изадринге уқсас, бириақ узақ ўақыт тәсир көрсетеди. β1 ҳәм β2 адренорецепторларға тәсир көрсетеди. Орципреналин парентерал, ишиў ушын ҳәм аэрозол түринде ингаляцион жибериледи.
Бронхоспазм ўақытларында көбинесе α ҳәм β (β1 ҳәмβ2-адренорецепторларға) тәсир етиўши адреналинди қолланады. Тери астына жибергенде ол ҳәр қыйлы этиологиядан келип шыққан бронхлар спазмын тез жоқ етеди, сондай-ақ силекей қабатының исигин пәсейтеди. Қысқа тәсир етеди. Кери тәсирлеринен артериал басымның жоқарылаўы, тахикардия, журектиң минутлық көлеминиң жоқарылаўы мумкин.
9.B-adrenomimetiklardan foydalanish uchun qanday kiruvchi dori reaktsiyalari va ko'rsatmalar.(8 отв)
10.Glukokartikoidlardan qaysi dorilar yuqori nafas yo'llarining kasalliklari uchun ishlatiladi? Бронхиал астмада ҳәм аллергиялық тәбияттағы басқада бронхоспазмларда ҳақыйқый бронхолитиклерден тысқары исиниўге қарсы ҳәм аллергияға карсы затлар кең қолланылады (25 бапты қараң). Бундай препаратларға глюкокортикоидлар киреди. Олар семиз клеткалардың ҳәм олардың гранулаларының мембраналарын беккемлейди, β2-адренорецепторлардың сенсибилизациясын асырады ҳәм бираз туўры бронхолитик тәсирде көрсетеди. Глюкокортикоидлардың күшли исиниўге қарсы ҳәм иммунодепрессив тәсириниң болыўы үлкен (ҳәтте ең тийкарғы) әхмийетке ийе, бул тәсирлер бронхиал астманың кешиўи ушын әдеўир жақсы болады.
Глюкокортикоидлар аэрозоль түринде (беклометазон дипропионат, флутиказон пропионат, будесонид) ҳәм системалық тәсир көрсетиўи ушын ишиўге (дексаметазон, триамциналон ҳ.б.) қолланылады. Кейинги еки препараатты ингаляция жолы мененде қолланыўға болады. Зәрүр болған жағдайларда гидрокортизонды вена ишине жибереди. Глюкокортикоидлардың аэрозолларын қолланғанда аўыз бослығында ҳәм жутқыншақта кандидамикоз, жөтел келип шығыўы мүмкин.
11.Yuqori nafas yo'llari kasalliklarida ingalyatsion glyukokartikoidlarning farmakodinamikasi (ta'sir mexanizmi va farmakologik ta'siri)? 295
Семиз клетка мембраналарын беккемлейди, бета2-адренорецепторларды козгатады хам тууры бронхолитик тасирге ийе.
Кушли исиниуге карсы хам иммунодепрессив тасири бар.
Аэрозол туринде -беклометазон дипропионат, флутиказон пропионат, будесонид;
бенакорт – кургак порошок ингаляция ушын.
Ишиуге хам ингаляцион - дексаметазон, триамцинолон.
Зарур болганда вена ишине - гидрокортизон.
Глюкокортикоидлардын аэрозоллары ауыз бослыгында кандидамикоз, жотел пайда етеди.синтетик аллергияга карсы препарат кромолин-натрий (динатрия хромогликат, интал, кропоз), недокромил, кетотифен. Семиз клеткалардан медиаторлардын шыгыуын тормозлайды.
Кери таисри: седатив тасир, базыда тромбоцитопения.
Препарат кунине 2-рет ишиуге бериледи. Тасири асте басланады; максимал тасири 3—4 хаптеден кейин болады.
12.Bronxial astma farmakoterapiyasida inhaler glyukokartikoidlarni qo'llashning kiruvchi ta'siri va kontrendikatsiyasi. 297(10-11 отв)
13. Teofillinning ta'sir qilish mexanizmi va farmakodinamik ta'siri.422
Бронхолитик тәсири ушын миотроп спазмолитиклерден теофиллинниң препаратлары, соның менен бирге эуфиллин (аминофиллин) қолланылады. Ол теофиллин (1,3-диметилксантин) менен 1,2-этилендиаминиң араласпасы болып табылады.
Жоқары концентрацияда теофиллин фосфодиэстераза ферментин ингибициялайтугынлығы анықланған ҳәм нәтийжеде цАМФтиң муғдары асады. β2-адреномиметиклердиң тәсириндеги сыяқлы, бул кальций ионларының клетка ишиндеги концентрациясының төменлеўине ҳәм бронхлардың булшық етлериниң босасыўына алып келеди. Бир ўақытлары буны теофиллиниң бронхолитик тәсириниң себеби деп есаплаған. Бирақ кейин ала теофиллин фосфодиэстеразаны терапевтик концентрациядан әдеўир жоқары болғанда ғана тормозлайтугынлығы анықланған. Теофиллиниң бронхолитик тәсири терапевтик концентрация диапазонында бронхиолалардың аденозин рецепторларын блоклаўы менен байланыслы деген болжаўлар айтылды. Бир қатар авторлар, теофилин аденозин келтирип шығаратуғын семиз клеткалардан гистаминнин ажыралыўына тосқынлық етеди деп көрсетеди. Бирақ бул гипотезада гүман туўдырады, себеби күшли бронхолитик активликке ийе болған ҳәм бронхиолалардың аденозин рецепторларын блокламайтуғын теофиллинге жақын болған бирикпе (3-пропилксантин) синтезленген.
Теофиллин киши қан айланыў шеңберинде басымдыда түсиреди, жүректе, бүйректе ҳәм бас мийде (қан тамырлар тарайғанда) қан айланысты жақсылайды. Орташа диуретик тәсирге ийе. Миокардтың искерлигин күшейтеди; бунда жүректиң кислородқа болған талабы жоқарлайды. ОНС ке қозғатыўшы тәсир көрсетеди.
Соңғы ўақытлары теофиллин, әсиресе даўамлы тәсир етиўши препаратлар түринде (тәсир даўамлығы 8,12 ҳәм 24 саат) бронхоспазмның профилактикасы ушын кең қолланыла баслады. Теофиллиниң препаратлары эффекти бойынша β-адреномиметиклер менен теңдей. Бирақ теофиллиниң терапевтик шеңбери тарлығын есапқа алыў керек. Қанда затлардың зәҳәрли концентрациясы терапевтик концентрациясынан барлығы болып 2-4 есе жоқары екенлиги көрсетилген. Сонлықтан препаратларды дозалағанда абайлаў керек. Дәрилик заттың қандағы концентрациясы менен эффектиниң күшин салыстырған ҳалда оптимал болған дозаны таңлаған мақсетке муўапық болады. Узақ ўақыт қолланғанда қан плазмасында теофиллиниң концентрациясын ўақты-ўақты менен анықлап турыў мақсетке муўапық болады, себеби абсорбция тезлиги ҳәм t½ шегарасы жүдә кең болады.
Теофиллин ас сиңириў трактынан толық сорылады. Баўырда метаболизмге ушырайды. Бүйреклер арқалы ажыралады. Теофиллиниң плацента арқалы өте алатуғынлығын ҳәм емизиўли ҳаялларда сүт арқалы ажыралатугынлығын есапқа алыў керек.
Теофиллин препаратлары вена ишине, ишиўге ҳәм ректал қолланылады. Ишиўге берилгенде олар диспепсик өзгерислер келтирип шығарады. Эуфиллинди туўры ишекке жиберген ўақыттада тәсирлеўши тәсири гүзетиледи. Кери тәсирлери ҳәр-қыйлы болады ҳәм оғада жийи ушырасады. Бас аўрыўы, бас айланыўы, кеўил айныўы, қусыў, сидиктиң усланып қалыўы, аритмия, қозыўшаңлық, уйқысызлық, зәҳәрли дозаларда – тырысыў болыўы мүмкин.
14. Farmakodinamika va ta'sir mexanizmi, teofillinni qo'llash uchun ko'rsatmalar.(13-отв)
15. Teofillinning farmakokinetikasi va salbiy ta'siri.422(13-отв)
16. Antileykotrienli dorilarning klinik farmakologiyasi. Farmakokinetika? 423pp.
Бронхиал астманы емлеўде лейкотриен системасына тәсир етиўши препаратлар әҳмийетли орынды ийелейди (схема 24.1 қараң). Лейкотриенлер бир қатар ферментлердиң тәсиринде арахидон кислотадан пайда болатуғынлығы белгили. Бунда қатгасатуғын тийкарғы ферментлериниң бири 5-липоксигеназа есапланады. 5-липоксигеназаның таңлап ингибиторлары бар(сүўрет 13.5), мысалы зилеутон. Бул препарат циклооксигеназаға тәсир етпейди. Сонлықтан зилеутонның барлық эффектлери лейкотриенниң синтезин төменлетиўи менен байланыслы. Бул болса исиниўге қарсы эффекттин жүзеге шығарады ҳәмде бронхларды кеңейтиреди.

17.Antileykotrienli dorilarning ta'sir qilish mexanizmi va kiruvchi ta'siri qanday? 425 str
18. Yuqori nafas yo'llari kasalliklarida m-xolinergik blokerlarning klinik farmakologiyasi?
19.Bronxial astmada mast hujayra membranasi stabilizatorlaridan foydalanish.
20. Bronxial astmada mast hujayra membranasi stabilizatorlarining farmakodinamikasi va ta'sir mexanizmi.
21. Mukalitikdan qanday dorilar nafas olish tizimi kasalliklari uchun ishlatiladi.

22.Nafas olish organlari kasalliklarida qo'llaniladigan ekspektoranlar.