3-bob. Investitsiyalarni baholash usullari

Sof keltirilgan qiymat

Ehtimoliy yondashuvlardan biri shundan iboratki, 10 mln so’mga qo‘ldan boy berilgan foizlarni qo‘shish, ya’ni, qo‘yilma bo‘yicha foydani hisobga olib, 10 mln so’m miqdordagi summa bir yildan keyin qanchaga ko‘payganini aniqlash, keyin esa ushbu qiymatni 12 mln so’m bilan taqqoslash lozim.

Bu yerda, C0 – dastlabki pul oqimi (0 vaqt), odatda manfiy, (ya’ni chiqayotgan pul oqimi),

• Bu yerda, C0 – dastlabki pul oqimi (0 vaqt), odatda manfiy, (ya’ni chiqayotgan pul oqimi),
• C1 – bir yildan keyingi pul oqimi,
• r – foiz stavkasi (diskont stavkasi).

Umumiy ko‘rinishda aytishimiz mumkinki, davomiyligi bir yillik investitsiyaviy loyihaning NPVsi quyidagiga teng:
Amaliyotda qaror qabul qilish uchun biz kelgusi sof qiymat konsepsiyasini emas (murakkab foizlar formulasi bo‘yicha joriy pul oqimlarning hisobi [compounding]), balki NPV konsepsiyasini qo‘llaymiz (ya’ni kelgusi pul oqimlarining diskontlashini [discounting]). Ular bir-biridan aslida qolishmaydi.

NPV usulining tanlanishi ikkita sabab bilan izohlanadi:

Sof bo‘lajak qiymat usulini investitsiyaviy imkoniyatlarni taqqoslashda qo‘llash jarayonida qaysi davrga nisbatan qiymatni baholash (ya’ni qancha yil uchun hisoblarni amalga oshirish lozim) haqida qaror qabul qilish kerak. Agar imkoniyatlar muddat jihatdan bir-biridan farqlansa (deylik, bitta investitsiya muddati uch yilga to‘g‘ri kelsa, boshqasining muddati besh yil bo‘lsa) bular ma’lum qiyinchilikni yuzaga keltiradi;
Agar gap kompaniya qiymatiga ta’sir qilishda investitsiyaviy imkoniyatni baholash haqida gap borsa, unda bo‘lajak samarani emas, balki joriy samarani ko‘rib chiqish mantiqiy bo‘ladi.

Muddati bir yildan ortiq bo‘lgan investitsiyaviy imkoniyatlar

Amalda investitsiyaviy loyihalarning davomiyligi kamdan-kam hollarda faqat bir yil bilan chegaralanib qoladi. Deylik, investitsiyaviy imkoniyat C0 tezkor to‘lovni nazarda tutadi. U bir – ikki yildan so‘ng tegishli ravishda C1 va C2 pul kelib tushishini ta’minlaydi. Bizga ma’lumki, C1 keltirilgan qiymat (kompaniyaning keltirilgan qiymatiga ta’siri) quyidagidan iborat bo‘ladi: