|
D.D.Ivanenko va Gapon yadro tuzilishining proton-neytron nazariyasini
yaratdi.(1932-yil)
Elementning atom massasi proton va neytronlar yig’indisiga teng va bu zarrachalar
umumiy nuklonlar deb ataladi.
Ar = N + Z bu yerda; Ar – atom massa
N – neytronlar soni
Z – protonlar soni.
Neytronlar sonini topish uchun atom massadan protonlar sonini ayiramiz. N = Ar – Z
M; Fe = 56 56 – 26 = 30 ta neytron bor.
20
Izotop – yadro zaryadlari bir xil bo’lgan tomlarning turi.
Bir xil: yadro zaryadi
O816 O817 O818, H11 H12 H13,
protonlar soni
Ca2040 Ca 42
43, F919
(1ta),
IZOTOP
elektronlar soni
Xar xil: 1) atom massasi
2) neytronlar soni
K1939 K1940, Cu2963 Cu2965,
Fe (6 ta), Hg (7 ta), Xe (9 ta),
Sn (10 ta).
Ca
Izobar – atom massasi bir xil yadro zaryadlari turlicha bo’lgan atomlar turi
IZOBAR
Bir xil: atom massasi
Xar xil: 1) yadro zaryadi
2) protonlar soni
3) neytronlar soni
4) elektronlar soni
Ar1840 K1940 Ca2040,
20
Cu 2965 Zn 3065, Cd48112 Sn50112
Izoton – neytronlar soni bir xil bo’ladi
Bir xil: neytronlar soni
Xar xil: 1) atom massasi
2) yadro zaryadi
Сr2452 Mn2553 Fe2656
N = 28 ta,
IZOTON
3) protonlar soni
4) elektronlar soni
Xe54136 Ba56138 La57139 ,
Izoelektron – elektronlar soni bir xil bo’ladi.
Bir xil: elektronlar soni
Xar xil: 1) atom massasi
2) yadro zaryadi
N = 28 ta
O2– F— Ne Na+ Mg2+ Al3+
ē = 10 ta,
IZOELEKTRON
3) protonlar soni
4) neytronlar soni
CH4 NH3 H2O
ē = 10 ta
1. Atomlarda quyidagi keltirilgan kattaliklardan
12.
88 Sr izotopi atomi yadrosining necha foizi
qaysilarining soni o’zaro teng bo’ladi?
1) protonlar; 2) neytronlar; 3) yadro zaryadi;
neytronlardan iborat?
38
83
A) 46,2 B) 56,8 C) 28,4 D) 71,6
4) elektronlar; 5) massa soni; 6) element tartib
raqami;
13. Vismut
209 Bi izotopi atomining yadrosining
A) 1,2,3,4 B) 3,4,5,6 C) 1,3,4,6 D) 2,4,5,1
2. Quyidagi zarrachalardan qaysi biri manfiy
zaryadga ega?
A) α-zarracha B) elektron C) atom D) proton
3. Qaysi zarrachalarning massa va zaryad kattaliklari bir xil?
A) α-zarracha B) proton
C) pozitron D) β-zarracha
4. Atomning massasi deyilganda … tushiniladi.
A) yadrodagi protonlar va neytronlarning umumiy
massasi;
B) yadrodagi neytronlarning umumiy massasi;
C) yadrodagi elektronlarning umumiy massasi; D) A ва B
5. Elementning massa soni nimadan tashkil topadi?
A) proton va neytronlar soni yig’indisi;
B) neytronlar sonidan; C) protonlar sonidan;
D) proton va neytronlar ayirmasidan;
6. Qaysi qatordagi zarrachalar skandiy atomi
(Z=21, Ar=45) tarkibiga kiradi?
A) 21 ta proton, 21 ta neytron, 45 ta elektron;
B) 24 ta proton, 45 ta neytron, 24 ta elektron; C) 21 ta proton, 24 ta neytron, 21 ta elektron; D) 24 ta proton, 24 ta neytron, 21 ta elektron;
92
7. 235U yadrosidagi neytron va protonlar sonini hisoblang.
A) 143 ва 92 B) 145 ва 90
C) 143 ва 90 D) 1455 ва 92
52
8. Tellur atomi tarkibidagi neytron va protonlar sonini hisoblang. ( 128Те )
A) 52p; 52n B) 52n; 52e
C) 76n; 52p D) 76p; 52n
tarkibini necha foizini protonlar tashkil etadi?
A) 30,7 B) 35,2 C) 39,7 D) 45,2
14. 13756Ва izotopi atomi yadrosining necha foizi neytronlardan iborat?
A) 40,876 B) 50,818 C) 59,12 D) 71,6
15. 9642Мо izotopi atomi yadrosining necha foizi neytronlardan iborat?
A) 44,87 B) 55,81 C) 56,25 D) 43,75
16. Tartib raqami 35 bo’lgan element atomining nisbiy atom massasi 80 bo’lsa, uning yadrosida nechta neytron bor?
A) 45 B) 40 C) 35 D) 46
17. Kimyoviy element bromning tartib raqami 35 va atom massasi 80 m.a.b. ga teng bo’lsa, uning proton, neytron va elektronlari yig’indisini toping. A) 105 B) 100 C) 110 D) 115
18. Yadrosida 9 ta proton va 10 ta neytron bo’lgan elementni tanlang.
A) fosfor B) kalsiy C) ftor D) kaliy
19. 24 ta proton, 28 ta neytron va 24 ta elektronlari
bo’lgan element qaysi?
A) Mn B) Cr C) S D) Fe
20. Quyidagi element atomlaridan qaysilarida elektronlar va neytronlar soni o’zaro teng bo’ladi?
1. ftor; 2. geliy; 3. xrom; 4. natriy; 5. azot;
6. magniy; 7. uglerod; 8. litiy; 9. kremniy.
A) 1,2,5,6,9 B) 2,3,5,6,7
C) 3,4,5,6,8 D) 2,5,6,7,9
21. Quyidagi ifodaning davomini toping: Barcha uglerod atomlarida…
1) neytronlar soni 6 ta; 2) protonlar soni 6 ta;
3) neytronlar soni 7 ta; 4) protonlar soni 7 ta;
5) nisbiy atom massasi 12 ga teng; A) 1,4 B) 2 C) 2,3 D) 1,5
К
19
9. Kaliyning 40
izotopida nechtadan proton,
22. Quyidagi ifodalarning qaysi biri izotoplarning
neytron va elektron bo’ladi?
A) 21,19,19 B) 20,19,19
C) 19,21,19 D) 19,20,20
10. 24Mg, 25Mg va 26Mg izotoplarining yadrolarida nechtadan neytronlar bor?
A) 12,13,14 B) 12,12,12
C) 12,12,13 D) 11,12,13
xususiyatlarini aks ettirida?
A) turli kimyoviy elementlar atomlari;
B) bir davrdagi kimyoviy elementlar atomlari; C) bir qatordagi kimyoviy elementlar atomlari;
D) neytronlar soni turlicha bo’lgan bitta kimyoviy element atomlari;
23. Elementlarning izotoplarida quyidagilarning
92
92
11. Quyidagi uran izotoplarida ( 238U
nechtadan neytron bor?
A) 146 ва 143 B) 143 ва 146
C) 144 ва 143 D) 145 ва 143
ва 235U )
qaysilari bir xil bo’ladi?
1) yadro zaryadlari; 2) neytronlar; 3) elektronlar;
4) protonlar; 5) atomlarning massa sonlari;
A) 1,2,3 B) 3,4,5 C) 1,3,4 D) 1,3,5
24. Izotoplarning qanday kattaliklari bir xil bo’ladi?
1) protonlar soni; 2) neytronlar soni;
3) elektronlar soni; 4) yadro zaryadlari;
5) atomlarning massa soni;
A) 1,2,3 B) 3,4,5 C) 1,3,4 D) 1,3,5
25. Vodorod elementining nechta izotopi mavjud?
A) 3 B) 5 C) 2 D) 4
26. Kislorodning uchta izotopi mavjud deyilganda
nima tushuniladi.
1) tabiatdagi kislorod atomlari uch xil massaga
ega ekanligi;
2) proton va neytronlar yig'indisi bilan farq
qiladigan uch xil kislorod atomlar bor ekanligi; 3)
neytronlar soni bilan farq qiladigan uchta kislorod
C) yadrosidagi protonlar va neytronlar soni bir xil bo’lgan atomlar;
D) yadrosidagi protonlar va neytronlar yig’indisi bir xil bo’lgan atomlar.
34. Izobarlar joylashgan qatorni ko’rsating.
A) 12C, 35Cl, 80Br B) 40Ar, 40K, 40Ca
C) 11C, 12C, 13C D) 32S, 40Ar, 40K
35. Yadro zaryadi +19 va +20 bo’lgan ikki atomning massasi bir xil, ya’ni
6,68•10 -26 kg ga teng chiqdi. Bu atomlar o’zaro qanday moddalar deb ataladi?
A) izotoplar B) izomerlar
C) izobarlar D) gomologlar
36. Bir – biriga izobar yoki izotop bo’la olmaydigan elementlar qatorini aniqlang.
atomlar bor ekanligi;
4) Protonlar soni bilan farq qiladigan uchta
kislorod atomlar bor ekanligi;
A) 1 H ,3H
1 1
29 30
64 Cu, 65 Zn
B) 39 K ,40 K
19 19
C) 40 K ,40 Ar D)
19 18
5) kislorodning har xil agregat xolatda bo`lishi;
6) proton va neytronlar yig’indisi bilan farq qilmaydigan uch xil kisiorod alomlari bor ekanligi. A) 1, 2, 3 B) 1, 2, 3, 5 C) 4, 5, 6 D) 2, 3, 4, 6
27. Kislorodning uchta izotopi bor. Ularning
yadrosidagi neytronlar sonini (atom massasi ortib borish tartibida) aniqlang.
A) 8, 9, 10 B) 10, 8, 9 C) 9, 8, 10 D)11, 8, 9
Do'stlaringiz bilan baham: |
