3-amaliy. Mavzu: Arxivlash dasturlari. Fayllarni axrivlash va arxiv fayllarni ochish Reja

3-amaliy.
Mavzu: Arxivlash dasturlari. Fayllarni axrivlash va arxiv fayllarni ochish
Reja

1. 
   Arxivlash dasturlari. 
   
2. 
   Fayllarni axrivlash va arxiv fayllarni ochish
   

Yuqori texnologiyalarning bu asrida, World Wide Web foydalanuvchilari kundan kunga tobora ko'payib bormoqda. Ularning aksariyati ilgari foydalanuvchilar bo'lib, ba'zilari esa Internetni cheksiz imkoniyatlar bilan tanishga kirishmoqda. Tarmoqda muntazam turish turli fayllar bilan ishlashni o'z ichiga oladi. Fayllar bilan ishlashning asosiy vositalaridan biri ularning arxividir. Maqolada sizga zip fayllarini qanday arxivlash mumkinligi va faylni kichik o'lchamdagi siqishni haqida ma'lumot 
beriladi.Arxivlash nima? Fayllarni arxivlash - fayllarning boshlang'ich o'lchamlari kichikroq hajmlarga siqilganligi, fayllarning sifati va ulardagi ma'lumotlar buzilmasligi yoki o'zgartirilmaganligi. Masalan, 1.5 MB hajmdagi matnli fayl (masalan, kitob) mavjud bo'lsa, maxsus arxiv dasturidan foydalansangiz, bu jildni 150 KB ga osongina siqib qo'yishingiz mumkin. Foydalar aniq: Arxivlangan fayl juda kam joy egallaydi (bu holatda 7 marta) va uni bitta faylda ham yuborish mumkin.Arxivlashni shuningdek, fayllarni bitta elementga (papka yoki ma'lumotlar bazasiga) ulash va to'plash mumkin. Keling, bir misol keltiraylik: sizning do'stingizga juda ko'p miqdorda fotosuratlar jo'natishingiz kerak. Agar ularni yuborsangiz elektron pochta, unda har bir fotosuratni alohida qo'shishingiz kerak. Ushbu jarayon juda ko'p vaqt talab qiladi, chunki har bir tasvirni yuklash faqat avvalgi yuklamadan so'ng boshlanadi. Barcha fotosuratlarni bitta papkaga yuborish juda oson bo'ladi va barcha fayllarni bitta elementga to'playdigan arxiv dasturlari. Nima uchun ishlatiladi?Arxivlarni ishlatishning asosiy sababi (fayllarni kompresslaydigan yoki paketlarni to'playdigan dasturlar) fayllarni, qattiq disk maydonini yuborishda vaqtni tejash emas, balki ma'lumotlarni saqlashda ham qulaydir. Avzallik shundaki, arxivlangan ob'ektlar sizning fayllaringizni bir papkada saqlashga 
imkon beradi, original elementlar esa kompyuterning xotirasidan xavfsiz tarzda olib qo'yilishi mumkin, chunki kerakli paytda siz faqat ochishingiz mumkin arxiv papkasida va fayllardan foydalaning. Shunday qilib, katta hajmdagi qattiq diskni saqlashingiz mumkin, asosiysi zip faylini qanday arxivlashni bilishdir. Arxivatorlarga umumiy nuqtaiEng mashhur dastur - bu WinRar operatsion tizimlar Windows va siqishni tezligiga nisbati jihatidan juda samarali hisoblanadi. Fayllarni rar yoki zip formatida saqlaydi. Ushbu dasturning afzalligi arxivlangan papkaga elektron imzo ko'rinishidagi qo'shimcha himoyaning mavjudligi, biroq u erda kamchiliklar mavjud: WinRar pulli dasturdir. Quyida file zip formatida arxivlashning samarali usuli hisoblanadi. 7-Zip deb nomlangan yana bir xil qulay va qulay arxivchi mavjud. Birinchi dasturdan farqli o'laroq, bu bepul, 
rasmiy saytdan yuklab olish mumkin. 7-Zip, kompyuter bilan do'st bo'lmaganlar uchun juda oddiy vosita.Bir-biridan arxivlar o'rtasidagi farq nimaFayllarni arxivlash uchun turli xil dasturlar mavjud. Ularning har birida moslamalarni siqish va saqlashning o'ziga xos usullari mavjud. Shuning uchun ularning samaradorligi o'zgarishi mumkin, chunki bitta arxiv faylni 5 marta, ikkinchisi esa 10 ga siqib qo'yishi mumkin. Yana bir farq - kerakli faylni arxivchi tomonidan o'zgartiriladigan format. Har bir dasturda ham o'z dizayni bor, shuning uchun bitta dastur yordamida arxivga element qo'shganda, boshqa arxiv dasturining belgisidan farqli bo'lgan belgini ko'rasiz. Faylni zip formatida qanday arxivlash mumkin?Avvalo, sizning kompyuteringizda qanday arxiv dasturi o'rnatilganligini aniqlashtirish kerak. Buning uchun bosing o'ng tugmasini bosing har qanday faylga va ochiladigan amallar ro'yxatiga bosib, arxivga qo'shish uchun funktsiyani toping. Agar "Qo'shish uchun qo'sh" funksiyasi kontekst menyusida mavjud bo'lsa, bu WinRar o'rnatilgan bo'lsa.Keyingi qadam arxivlash uchun bir yoki bir nechta faylni tanlashdir. Buning uchun sichqonchaning barcha elementlarini tanlang va Windows kontekst menyusini ochish uchun 
sichqonchaning o'ng tugmasini bosing. Menyuning ro'yxatida "Arxivga qo'shish" bandini toping va ustiga bosing. Ushbu tadbir WinRar arxiv dasturini ochishi kerak. Zaxira menyusida kerakli faylni siqish darajasini belgilashingiz mumkin bo'lgan parametrlarni tanlashingiz kerak. Shuni ta'kidlash kerakki, "maksimal siqishni" usuli odatdagi yoki tezkor usullardan ko'ra biroz ko'proq vaqtni oladi. 
Siqish parametrlarini o'rnatgandan so'ng, siz papkaga nom berishingiz va kelajakdagi arxivlangan fayllarning joylashgan 
manzilini ko'rsatishingiz kerak bo'lgan oynaga o'tishingiz mumkin. Keyin arxiv jarayonini "OK" menyusi yordamida amalga 
oshirishingiz kerak. Arxivlangan ob'ektlar ko'rsatilgan joylarda paydo bo'ladi: papka yoki oddiygina siqilgan fayl.Arxivlangan zip fayli qanday ochiladi? Juda oddiy: siz chap-tugmani bosish orqali papka-arxivni tanlashingiz kerak, so'ngra sichqonchaning o'ng tugmachasini bosish orqali arxiv dasturining ishlarini ko'rib chiqishingiz kerak. Kichik oynalar ma'lumotlar bilan birga ko'rinadi, siz aytiladigan faylni qaerda saqlamoqchi bo'lsangiz, "joriy papkaga ko'chirib olish" yoki "olib tashlash uchun ..." ni tanlashingiz kerak.
Insoniyat turmush tarzining rivojlanishi yangi – yangi kashfiyotlarning yaratilishiga sabab bo`lmoqda. Inson 
yangilik yaratish jarayonida har xil to`siqlarga duch keladi va shu to`siqlarni yengib o`tish mobaynida yana yangi ixtirolar vujudga kelaveradi. Lekin hayot tajribalaridan ma`lumki, ko`pincha yangi kashfiyot ma`lum bir muammoni hal qilish jarayonida yuzaga keladi .Biz kompyuterning yaratilishini XX asrning buyuk kashfiyotlardan biri desak yanglishmaymiz. Davr 
talabiga ko`ra bugunga kelib kompyuter texnologiyasi juda ivojlanib ketdi. Ma`lumotlarni boshqarish, ayniqsa hozirgi kunda 
muhum axamiyat kasb etmoqda. Ma`lumotlarni boshqarish tizimlariga bo`lgan talab kun sayin ortib bormoqda . Katta 
hajmdagi ma`lumotlar bazasi va axborotlar ustida ishlashga to`g`ri kelyapti.Jamiyat taroqqiyotida yuz berayotgan jadal 
o`zgarishlar uning bir qismi bo`lgan informatika soxasiga ham o`z ta`sirini ko`rsatmoqda. Bu ta`sir shunchalik kuchliki, 
axborot texnologiyalarida bo`layotgan o`zgarishlar yillar ichida emas, balki oylar ichida o`zgarib va boyib bormoqda.Malumki, 
kompyuterlarda o`zaro ma`lumotlar almashinuvi qulaylashtirish maqsadida turli xil hajmdagi disketalardan foydalaniladi. 
Lekin ba`zan shu disketalar ham kattaroq hajmdagi ma`lumotlarni o`zida sig`dirolmaydi va ma`lumot almashinuvi jarayonida 
yetarli muommolar tug`diradi. Bundan tashqari , kompyuterni ishlatish jarayonida magnit diskka ko`p bor murojat bo`lishi 
natijasida daskdagi axborotlar ishdan chiqishi mumkin. Shular va shu kabi boshqa muommolarni bartaraf qilish maqsadida 
kompyuter texnologiyasiga arxivlash degan yangi usul kiritiladi.Fayllarni arxivlash. Kompyuterdan foydalanish jarayonida 
turli sabablarga ko’ra diskdagi ma’lumotlarni o’chirish yoki zararlantirish mumkin. Bu magnit diskning ishdan chiqishi, 
fayllarning buzilishi yoki umuman ishdan chiqishiga olib kelishi mumkin. Shuningdek kompyuter xotirasida ma’lumotlarning 
ko’payib ketishi turli muammolarga olib keladi. Ma’lumotlarni hajm jihatdan kichraytirish uchun arxivlash dasturlaridan 
foydalanish mumkin. Arxivlash natijasida bir nechta fayl, hato kataloglar siqilgan holda bir faylga birlashtiriladi.., arxiv faylni 
ochish natijasida ular o’z holatiga qaytariladi.Fayllarni arxivlovchi dasturlar arxivatorlar deb ataladi. Arxivator dasturlar 
fayllarni arxivlash va ochish, arxiv fayllarni yangilash, bo’laklarga bo’lib va qirqib arxivlash, arxiv fayllarni birlashtirish, arxiv 
fayllar mundarijasini ko’rish, parolli arxiv fayllarni hosil qilish imkoniyatlariga ega.Arxivatorlar- bu shunday dasturlarki, ular 
yordamida bir yoki bir necha fayllarni yagona fayl – arxivga kichraytirish imkoniyati mavjud bo’ladi.Fayllarni arxivlash – bu 
biror faylning diskda qisqartirilgan nushasini hosil qilish. Fayl yoki fayllar arxivlanganda arxiv fayli hosil bo`ladi va ularda 
arxivning mundarujasini tashkil etadi. Arxiv mundarijasida arxivda qaysi fayllar borligi haqida ma’lumot olish mumkin. Arxiv 
mundarijasida arxivdagi har bir fayl uchun quydagi ma’lumot lar saqlanadi.
Fayl nomi
Fayl saqlangan katalog haqida ma’lumot
Faylning oxirgi modifikatsiyasining kuni va vaqti.
Diskdagi va arxivdagi faylning uzunligi.
Arxivdagi har bir faylni davriy nazorat qilish uchun maxsus kod. Bu kod arxivni butunligini tekshirish uchun foydalaniladi. 
Arxivlash jarayonida fayllar siqiladi. Shuning uchun ham arxivlashda siqish darajasi tushunchasi kiritilgan. Arxivlashda siqish 
darajasi deganda , faylning siqilgandan keyingi hajmining ( uzunligining ) boshlang`ich hajmiga nisbatiga aytiladi. Masalan , 
faylning boshlang`ich hajmi 100 kb bo`lib , uning siqilgandan keyingi hajmi 10 kb bo`lsa , ARJ arxivatori siqish darajasini 10% deb ( boshlang`ich hajmining necha foiz qolganligini) PKZIP arxivatori esa 90% deb ( boshlang`ich hajmining necha foizga qisqarganligi) ko`rsatiladi.Arxivlovchi fayllarning hozirgi kunda eng ommobop , qulay va ko`p ishlatiladigan turlaridan biri bu DOS operatsion tizimi ostida ishlaydigan ARJ arxivatoridir. Fayllarni arxivlash bilan ARJ dasturi misolida tanishib 
chiqamiz. MATN katalogidagi fayllani arxivlash lozim bo`lsa , Arj a matn ko`rinishida buyruq beriladi. Bu yerda arj arxivlash 
dasturining nomi , a – (qo`shimcha qilmoq) so`zidan olingan arxivni tuzish yoki movjud arxivga fayllarni qo`shimcha qilish 
amalini anglatuvchi ko`rsatma , matn esa hosil qilinadigan arxiv faylining nomi. Mazkur buyruq berilgandan so`ng fayllarni 
arxivga joylashtirish boshlanadi va bunda har bir faylining nomi hamda uning siqilish foizi ko`rsatib boriladi. Dastur ishi 
tugagandan so`ng , katalogdagi barcha fayllarni o`z ichiga olgan matn .arj arxiv fayli hosil bo`ladi.(Fayl nomidagi arj 
kengaytmani arxivlash dasturining o`zi qo`shadi.)Mazkur buyruq L. Narc arxivlash dasturi uchun L . Narc a matn.ko`rinisida, 
PKZIP arxivlash dasturi uchun Pkzip a m ko`rinishoda bo`ladi. Buyruqlar mos ravishda matn .lzh va matn .zip fayllarini hosil 
qiladi. Joriy katalogdagi fayllarni bir buyruq yordamida boshqa katalog yoki boshqa diskka arxivlash ham mumkin. Buning 
uchun buyruq ko`rinishi quydagicha bo`ladi: Arj a c :\ archive \ matn yoki arj a a: matn Birinchi buyruq matn. Arj faylini C 
diskdagi ARCHIVE katologida, ikkinchi buyruq katologida hosil qiladi. Arxivdagi fayllarning yangiroq versiyasi ustiga 
eskiroq versiyani yozmaslik uchun arxivniyangilash amali mavjud. Bu maqsadda arj u matn ko`kinishidagi buyruqlardan 
foydaliniladi. U harfi update ( << обнoвитъ>> - yangilash ) so`zidan olingan bo`lib, buyruqning bajarilishida matn. arj fayliga 
katalogdagi unda yo`q bo`lgan fayllar va yangiroq versiyasi mavjud bo`lgan fayllar qo`shiladi. Fayllar versiyasining yangiligi 
ular diskka saqlangan vaqt bo`yicha aniqlanadi. ( Bu bompyuterlarda vaqtni to`g`ri o`rnatishni taqazo etadi.) Arxiv fayli 
ichidagi ma`lumotlarni yo`qotgan holda katalogdagi barcha fayllarni arxivga jaylashtirish ham mumkin. Bundan buyruq Arj m 
matn ko`rinishida bo`ladi.Kompyuter xotirasidagi ma`lumotlarning ko`payib ketishi turli muammolarni keltirib chiqaradi. 
Ma`lumotlar hajm jihatidan kichraytirish uchun arxivlash dasturlaridan foydalanish mumkin. Arxivlash natijasida bir nechta 
fayl, hatto kataloglar siqilgan holda bir faylga birlashtiriladi, arxiv faylni ochish natijasida ular o`z holatiga qaytariladi.Arxivni 
ochish, ya`ni undagi fayllarni ochish uchun yuqoridagi buyruqda a harfi o`rniga e ( << extrost >> so`zidan olingan - < извлечь 
> - chiqarish ) harfi qo`yiladi.Arj e matn yoki шаге e matn yoki pkunzir matn.Arxivlarni ochishda faqat oxirgi buyruqda 
PKZIP o`rniga PKUNZIP dasturi bajarilishini ko`rish mumkin.Maskur buyruqlarning bajarilishida qirqib arxivlash, arxiv 
fayllarni birlashtirish, arxiv fayllar mundarijasini ko`rish, arxivlash dasturisiz ochiladigan arxiv fayllarni hosil qilish bilan 
tanishiladi.Arxivlash dasturlar va ularning turlari.Arxivlash dasturlari- diskda joyni tejash maqsadida fayllar hajmini qisqartirishga imkon beruvchi dasturlardir. Ular turlicha ko’rinishda ishlatilsa-da, ishlash tamoyili bir xil: fayllatda aynan takrorlanadigan o’rinlar mavjud bo’lib, ularni diskda to’liq saqlash mazmunsizdir. Arxivlash dasturlarinig vazifasi 
takrorlanadigan shunday bo’laklarni topib, ularning o’rniga boshqa bir ma’lumotni yozish hamda ularning aniq ketma-ketligini to’liq ko’rsatishdan iborat. Bundan ko’tinadiki, turli fayllar uchun ularning siqilganlik darajasi turlicha bo’ladi. Masalan, matn yozilgan fayllar 2 martagacha siqilsa, rasmlarni tasvirlovchi fayllar 4 martagacha , hatto besh martagacha siqiladi. Dast7rlar 
ifodalangan fayllar esa juda kam-1% ga yaqin siqilai. O’rtacha qilib aytganda arxivlash dasturlari fayllar hajmini 1,5-2 barobar qisqartirishga imkon beradi. Arxivlash dasturlari turlari ko’p bo’lib, ular har usullarda ishlatiladi. Ular qo’llaniladigan 
matematik usullar, arxivlash, arxivlash tezligi va eng asosiysi siqish samaradorligi bilan farq qiladi. Arxivlash dasturlaridan 
yetarli darajada tez va yaxshi ishlaydiganlari PKZIP, LHARC, ARJ, RAR va boshqalar.Eng ko’p tarqalgan arxivlovchilar: 
ARJ, PKARC, PKPAK, PAK, PKZIP, LHRC, PKZIP va ARJ qulayroq va tеzroq ishlaydi. Shuning uchun quyida ARJ, PKZIP 
va PKUNZIP dasturlarining qisqacha tafsifini kеltiramiz. Arxivli fayl bir nеcha fayllarni siqilgan holda bir faylga joylashgan 
majmuidir. Arxiv fayl mundarijaga ega. Unda fayllar nomi, fayl joylashgan katalog nomi, oxirgi o`zgartirish vaqti va sanasi, 
faylning diskdagi va arxivdagi hajmi va tеkshirish kodi haqidagi ma'lumot bеriladi. PKZIP, PKUNZIP,ARJ va WinRAR 
dasturlari PKZIP, PKUNZIP, ARJ va WinRAR dasturlari fayllarni arxivlashtirish va ularni arxivdan qayta tiklash vazifalarini 
bajaradi. Arxiv fayllarini saqlash uchun matnli axborot uchun 60-70% joy, bajariluvchi fayllar uchun 20-30% joy tеjaladi. 
Siqishtirilishi fayl nomi qarshisida ko`rsatiladi. Bu dasturlar arxiv fayl tashkil etish, qayta tiklash yangi fayllarni arxivga 
qo`shish, fayllarni yangi turlariga almashtirish, arxivdan fayllarni o`chirish va fayllar ro`yxatini chiqarish imkoniyatlariga ega. 
ARJ dasturi bir nеcha bobli arxivlar tashkil qila oladi. Bu katta hajmdagi dasturlarni diskеtlarga arxivlash qulaydir. PKZIP
dastursi ZIP, ARJ esa ARJ kеngaytgichiga ega. Fayllarni arxivlash bilan ARJ dasturi misolida tanishib chiqamiz. Agar MATN 
katalogidagi fayllarni arxivlash lozim bo`lsa, arj a matn ko`rinishida buyruq bеriladi. Bu еrda arj arxivlash dasturining nomi, a-
«add» (qo’shimcha qilmoq) so’zidan olingan arxivni tuzish yoki mavjud arxivga fayllarni qo`shimcha qilish amalini 
anglatuvchi ko`rsatma, matn esa hosil qilinadigan arxiv faylning nomi. Mazkur buyruq bеrilgandan so`ng fayllarni arxivga 
joylashtirish boshlanadi va bunda har bir faylning nomi hamda uning siqilish foizi ko`rsatib boriladi. Dastur ishi tugagandan 
so`ng, katalogdagi barcha fayllarni o`z ichiga olgan matn.arj arxiv fayli hosil bo’ladi. (Fayl nomidagi arj kеngaytmani 
arxivlash dasturining o`zi qo`shadi.) Mazkur buyruq LHARC arxivlash dasturi uchun LHARC a matn ko`rinishida, PKZIP 
arxivlash dasturi uchun Pkzip a matn ko`rinishida bo`ladi. Buyruqlar mos ravishda matn.lzh va matn.zip fayllarini hosil qiladi. 
Joriy katalogdagi fayllarni bir buyruq yordamida boshqa katalog yoki boshqa diskka arxivlash ham mumkin. Buning uchun 
buyruq ko`rinishi quyidagicha bo`ladi: arj a c:\archive\matn yoki arj a a:\matn Birinchi buyruq matn.arj faylini c diskdagi 
ARCHIVE katalogida, ikkinchi buyruq A diskning bosh katalogida hosil qilinadi. Arxivni ochish, ya'ni undagi fayllarni olish 
uchun yuqoridagi buyruqda a harfi o’rniga е («extract» so’zidan olingan - «izvlеch» - chiqarish) harfi qo`yiladi. arj e matn yoki 
lharc e matn yoki pkunzip matn arxivlarni ochishda faqat oxirgi buyruqda PKZIP o`rniga PKUNZIP dasturi bajarilishini 
ko`rish mumkin.Mazkur buyruqlarning bajarilishida fayllar arxivdan kеtma-kеt chiqariladi va joriy katalogga yoziladi. 
Navbatdagi biror faylni arxivdan chiqarishda mazkur katalogda shu nomdagi fayl mavjud bo`lsa, kompyutеr «Eski faylning 
ustiga yozaymi?» dеb so`raydi. Agar savolga Y (Yes) dеb javob bеrilsa, eski fayl o`rniga yangisini yozadi, aks holda 
«Arxivdan chiqarilayotgan faylga yangi nom bеrish kеrakmi?» dеb so`raydi. Kеrak bo`lsa, qanday nom bеrilishi ham 
ko`rsatiladi. arj e matn-u buyrug’i yordamida mazkur katalogda bo`lmagan va yangiroq vеrsiyasi (saqlangan vaqti bo`yicha) 
mavjud bo`lgan fayllar arxivdan chiqariladi. Bunda yangilanadigan fayllarning har birida eskisining o`rniga yozish mumkinligi 
yoki yangi nom bilan yozish kеrakligi haqida so`raladi.Bo`laklarga bo`lib va qirqib arxivlash Ba'zida fayllar siqilganda ham 
diskka sig’maydi. Bunday hollarda katalogdagi fayllarni bo`laklarga bo`lib arxivlash ham mumkin. Masalan, katalogdagi bitta 
mavzu.txt faylini arxivlash uchun buyruqni arj a matn mavzu.txt ko`rinishda, ikkita - mavzu l.txt va mavzu 2.txt fayllarini 
arxivlash uchun buyruqni arj a matn mavzul.txt mavzu2.txt ko`rinishda, umuman bir nеchta faylni arxivlash uchun ularni 
buyruqda bo`sh joylar bilan ajratib ko`rsatish lozim. Bir xil, masalan, txt kеngaytmali fayllarni arxivlash uchun esa buyruq, arj 
a matn*.txt, ko`rinishida bo`lishi lozim. Fayllarni qirqib arxivlash imkoniyatidan ham foydalanish mumkin. Faraz qilaylik, 
MAVZULAR katalogidagi fayllarni diskka arxiv fayl sifatida yozish kеrak. Buning uchun arj a -va :\matn buyrug`i bеriladi. 
Bunda -va paramеtri bo`laklab arxivlashni bildiradi va buyruqning bajarilishi jarayonida disk to`lsa, arxivlash dasturi bu haqda 
xabar bеradi, hamda navbatdagi diskni qo`yishni so`raydi. Katalogdagi barcha fayllar arxivlangandan so`ng disk yurituvchiga 
qo`yilgan har bir diskda arxiv fayllar hosil bo`ladi. Ularning nomlari 1 -diskda matn.arj, kеyingi disklarda matn.arj, matn.arj, 
matn.arj va hokazo ko`rinishda bo`ladi. Bir nеcha diskka bulaklab arxivlangan yuqoridagi arxiv fayllarni S diskdagi 
MAVZULAR katalogiga ochib joylashtirish uchun matn.arj fayli joylashgan 1-diskdan quyidagi buyruq, bеriladi: arj e -v 
matn.arj c:\mavzular.Diskdagi arxiv fayl to`liq ochib bo`lingandan so`ng arxivlash dasturi kеyingi diskni qo`yishni va 
«Y»harfini bosishni so`raydi. Shu tartibda barcha disklardagi arxiv fayllar ochiladi. Mabodo bir diskdan kеyin qaysi disk 
qo`yilishini eslay olmasangiz, arxivlash dasturi boshqa diskni qo`yishni o`zi talab qiladi, ya'ni kеtma-kеtlikni o`zi aniq`laydi. 
Katalogda bir nеchta arxiv fayl mavjud bo`lsa, fayllarni birlashtirish mumkin. Masalan, ikkita matni.arj va matn2.arj fayllarini 
birlashtirish uchun buyruq arj j matnl matn2 ko`rinishida bеriladi. Bunda matni.arj fayliga matn2.arj fayli qo`shimcha 
qilinadi.Shuningdеk, bir arxiv faylni tuzib, unga bir nеchta arxiv faylni birlashtirish mumkin.Masalan, arj j matnlar matnl 
matn2 matn3 ko`rinishidagi buyruq, matnlar.arj arxiv faylni tuzadi va unga matni.arj, matn2.arj, matn3.arj fayllaridagi 
ma'lumotlarni ko`chiradi.Arxivlashning qo`shimcha imkoniyatlari. Ma`lum katalogdagi fayllarni undagi ichki kataloglar bilan 
birgalikda bitta faylda arxivlash mumkin. Buning uchun quyidagi ko`rinishda buyruq beriladi. arj a - z matn Hosil qilingan 
arxiv faylni ochish uchun esa
arj x matn arj buyrug`i beriladi.Bunda arxivlash dasturi arxiv fayl ichidagi kataloglarni o`z nomi bilan ochish kerak yoki kerak 
emasligini so`raydi.Agar kompyuter savoliga Y( yes )deb javob berilsa, katalog oldingi ichki katalogdagi va barcha ichki 
katalogdagi fayllarni bitta joriykatalogga joylashtiriladi. Arxiv fayllarni hosil qilishda siqish usulini ham buyruqda ko`rish 
mumkin. Quyidagicha bunday parametrlardan ba`zilari keltirilgan. arj a – jm matn Bu buyruq matn. arj arxiv faylga fayllarni 
maksimal darajada siqadi. arj a – jml matn Bu buyruq fayllarni maksimal darajada tezroq siqadi. arj a – matn Bu buyruq 
boshqalariga qaraganda tezroq va yaxshi siqadi.Buyuqda siqish usuli ko`rsatilmasa, arxivlash dasturi usuli o`zi tanlab 
bajaradi.Arxivlash dasturlari bo`lmaganda ham ochish mumkin bo`ladigan arxiv fayllarini tuzish mumkin. Buning uchun 
quyidagi ko`rinishda buyruq beriladi.arj a – je matn Bu buyruqning bajarilishi natijasida dastur fayli shaklidagi matn exe fayli 
hosil bo`ladi. Uni ochish uchun esa fayl ustiga kursorni keltirib ENTER tugnachasini bosish yetarli.Hatto, odatdagi arxiv fayl ( 
matn. arj ) dan ham o`zi ochiladigan faylni hosil qilish mumkin. Buning uchun quyidagicha buyruq beriladi. arj u – jel matn 
Buning natijasida matn exe fayli hosil bo`ladiki, u arxivlash dasturisiz ochiladigan arxiv fayllar qatoriga kiradi. Shuningdek, 
fayllarni arxivga joylashda uni boshqa foydalanuvchilar ochmasliklarni uchun parol qo`yish ham mumkin. Parol bilan 
arxivlash quyidagi buyruqlardan foydalaniladi.arj a – a? matn Uning bajarilishda ixtiyoriy harf va raqamlar ketma – ketlikdan 
iborat parolni kiritish talab qilinadi. Adashmaslik uchun parol ikki marta qayta so`raladi, uni tugmachalar majmui orqali 
kiritishda belgilar ekranda ko`rinmaydi.