3-amaliy mashg‘ulot

3-amaliy mashg‘ulot

Quruk biologik preparatlarning namligini GOST bo‘yicha o‘lchash noaniqligini baxolash metodikasi

Texnik hujjatlaming metrologik ekspertizasi.

Texnik hujjatlarni tekshirish turlari.
1. Texnik hujjatlaming metrologik ekspertizasi
Texnik hujjatlarining metrologik ekspertizasi - bu oTchanishi lozim bo‘lgan parametrlami tanlash, o‘lchash aniqligi me’yorlarini o‘rnatish va mahsulotni ishlab chiqish, tayyorlash, sinovdan o‘tkazish va qoilashda oTchash vositalari va usullari bilan ta’minlash bo‘yicha texnik yechimlarni tahlil qilish va baholashdir.
Mahsulot sifatini oshirishda me’yoriy-texnik, konstruktorlik va texnologik hujjatlaming metrologik ekspertizasini o‘tkazish muhim yo‘nalishlardan biri boiib hisoblanadi.
Hujjatlarni metrologik ekspertizaga tortiladigan mahsulotlarning nomenklaturasini aniqlashda barcha ishlab chiqarilayotgan va ishlab chiqilayotgan mahsulotlarning metrologik ekspertizasini o‘tkazish talabi metrologik ta’minot masalalari bo‘yicha qo‘llaniladigan yechimlaming bir tipli boTishi evaziga ko‘pincha rasional boimasligidan kelib chiqishlozim boiadi. Bundan tashqari bunday hollarda metrologik ekspertizaning yuzaki, tekshirilayotgan hujjatlarni etarlicha taxlil qilmasdan o‘tkazilish xavfi paydo bo‘ladi. Metrologik ekspertizani tashkil qilishda ekspertizani yangi mahsulotlardan, buyurtmachi tomonidan qabul qilib olinadigan mahsulotlardan, sertifikatlashtirishga taqdim qilingan mahsulotlardan, shuningdek, eksportga yuboriladigan mahsulotlardan boshlash maqsadga muvofiqdir. Mahsulotlar nomenklaturasini belgilashda oichashlarning holatini tahlil qilish ma’lumotlaridan, o‘lchashlar holatini taxlil qilish natijalaridan, shuningdek, ishlab chiqarishda yaroqsiz mahsulot chiqarilishining sabablarini taxlil qilish natijalaridan va iste’molchilardan
kelgan reklamasiyalardan (reklamasiya - mahsulot sifati iste’molchini qanoatlantirmagan taqdirda mahsulotni ishlab chiqaruvchiga qaytarish) foydalanish lozim.
Texnik hujjatlami ishlab chiqishning metrologik ekspertiza o‘tkaziladigan bosqichlarini va metrologik ekspertizaga tortiladigan hujjatlaming turlarini aniqlash - muhim tashkiliy jihatlardan biridir.
Hujjatlami ishlab chiqishning metrologik ekspertiza o‘tkaziladigan bosqichlarini aniqlashda shuni nazarda tutish kerak-ki, bu o‘rinda metrologik ekspertizani texnik hujjatlami ishlab chiqishning dastlabki bosqichlarida o‘tkazish ko‘proq yuqori samaralami beradi, bunda metrologik ekspertiza natijalarini amalga oshirish uchun ketadigan harajatlar minimal bo‘ladi.
Har bir tarmoq va korxona uchun texnik hujjatlaming metrologik ekspertizaga tortiladigan muayyan turlarini aniqlash lozim bo‘ladi. Faqatgina o‘lchanadigan parametrlar, oichashlar aniqligining me’yorlari, o‘lchash, sinovlardan o‘tkazish va nazorat qilishning uslublari va vositalari to‘g‘risidagi ma’lumotlami o‘z ichiga olgan texnik hujjatlami tekshirish maqsadga muvofiq hisobla
2. Texnik hujjatlami tekshirish turlari

3.1-jadval

	Hujjat turi	Nima tekshiriladi
1.	Buyumni loyihalash tirishga texnik topshiriq, xomaki va texnik loyiha hujjatlari	Buyum sifatini ta’minlash maqsadida o‘lchanadigan parametrlar nomenklaturasining maqbulligi; Gabarit, o‘matish, qo‘yilish oichamlari va buyumning boshqa chiqish parametrlari mavjudligi; Seriali ravishda ishlab chiqariladigan va standartlashtirilmagan oichov vositalari yordamida buyumning chiqish parametrlarini nazorat qilish imkoniyatlari; Tayyorlash, sinovdan o‘tkazish, foydalanish va ta’mirlash jarayonida buyum konstruksiyasi yordamida zamr parametrlami nazorat qilishni ta’minlash imkoniyati; 0‘lchash vositalari va o‘lchashlami bajarish uslublariga nisbatan talablaming to‘g‘riligi va toialigi.
2.	Buyumga texnik shartlar	Gabarit, o‘matish, qo‘shilish oichamlari va ulardagi chetlashishning buyumga (sxemalarga) loyihalashtirishga texnik topshiriq tomonidan qo‘yiladigan talablarga muvofiqligi; Buyumning ishlashi, sozlash (rostlash) ni nazorat qilish uchun zarur boigan uslublar, oichash vositalari va texnologik asbob- uskunalar (stendlar, asboblar, moslamalar, jihozlar) tanlashning to‘g‘riligi; Sanoatda ishlab chiqarilgan va qoilanilishiga ruxsat berilganlar qatorida boigan, tavsiya qilingan oichov vositalarining mavjudligi; Mahsulot xarakteriga bogiiq ravishda nazorat turlari va hajmining (masalan, oddiy, qabul qilish-topshirish, davriy sinovlar ishlab chiqarishning “uchar” nazorati, nazorat yigishlari va ajratishlari) har bir nazorat kotegoriyasi bo‘yicha
		ular o‘tkazilishining muddatlari (davriyligi)ning, nazorat qilinuvchi parametrlar sifat ko‘rsatkichlari, bu parametrlar nazorat qilinadigan ketma-ketlikni o‘rnatishning to‘g‘riligi; Buyumni nazoratga tayyorlash bo‘yicha talablar belgilanishining to‘g‘riligi. Bu talablarda buyumni nazoratga tayyorlashga hamma zarur oichash asboblariga taalluqli ma’lumotlar boiadi; Nazorat qilinuvchi mahsulotlarga oichash vositalarini ulash sxemasi bajarilishining to‘g‘riligi; Nazorat o‘tkazish bo‘yicha talablar belgilashning to‘g‘riligi, bu talablarda o‘tkaziladigan operasiyalar ketma-ketligi, ularning yozma tasvirlari, shuningdek yozuvlarni olib borish tartibi ko‘rsatiladi; Oichashlar aniqligi ko‘rsatkichlarining nazoratining samaradorligi va ishonchliligi talablariga muvofiqligini aniqlash; j) Fizik birliklar va kattaliklar nomlanishi va belgilanishi to‘g‘riligini aniqlash.
3.	Texnik tasvirlash	Buyumning ishlashi, sozlash (rostlash) va nazorat qilish uchun zarur boigan uslublar, o‘lchash vositalari va texnologik asbob- uskunalar (stendlar, asboblar, moslamalar, asbobolar jihozlari va boshqalar) tanlashning to‘g‘riligi; Sanoatda ishlab chiqarilgan va qoilanilishiga ruxsat berilganlar qatorida boigan, tavsiya qilingan oichash vositalarining mavjudligi.
4.	Foydalanish bo‘yicha ko‘rsatmalar	Buyumning ishlashi, sozlash (rostlash) ) va nazorat qilish uchun zarur boigan uslublar, o‘lchash vositalari va texnologik asbob-uskunalar (stendlar, asboblar, moslamalar, asbobolar jihozlari va boshqalar) tanlashning to‘g‘riligi; Sanoatda ishlab chiqarilgan va qo‘llanilishiga ruxsat berilganlar qatorida boigan, tavsiya qilingan oichash vositalarining mavjudligi; Tavsiya qilingan oichash vositalari yordamida buyumni ishda tekshirish operatsiyalari tasvirining to‘g‘riligi. Oichash vositalari texnik xarakteristikalarining o‘rnatilgan ish rejimlari va buyum parametrlarida yoi qo‘yiladigan chetlashishlarga muvofiqligi; Mehnat xavfsizligini ta’minlash uchun oichashlarni tashkil qilish va o‘tkazish bo‘yicha ko‘rsatmalarning to‘g‘riligini aniqlash.
5.	Chizmalar: yig‘ish, gabarit, o‘rnatish	Oichashlar, yo‘1 qo‘yilishi mumkin boigan eng chekka ogishlar va boshqa parametrlar hamda oichash vositalarning ish rejimi va buyum parametrlaridagi yoi qo‘yiladigan ogishlar bilan belgilanuvchi talablar mavjudligi; Detallami birlashtirishning talab qilingan xarakteri hamda ular tayyorlanishining texnik jihatdan asoslangan aniqligidan
		kelib chiqqan holda ruxsat etilishni qo‘yib chiqishning to‘g‘riligi; Texnik shartlar va buyumdan foydalanish bo‘yicha ko‘rsatmalarga muvofiq o‘lchash va nazorat bo‘yicha ma’lumotlami o‘z ichiga olgan chizmalarga nisbatan texnik talablami aniq ifodalash va belgilanishini asoslab berish; Nazoratning ilg‘or vositalari va uslublarini qo‘llash imkoniyati.
6.	Detallar chizmalari	Sifatni nazorat qilish samaradorligi va ishonchliligi hamda o‘zaro almashuvchanlikni ta’minlash maqsadida oichamlami nazorat qilishda nomenklaturaning maqbulligi; Nazorat uchun zarur va yetarli boigan o‘lchamlar, yo‘l qo‘yilishi mumkin boigan eng chekka og‘ishlar, boshqa parametrlar va talablaming mavjudligi; Detallami birlashtirishning talab qilingan xarakteri hamda ular tayyorlanishining texnik jihatdan asoslangan aniqligidan kelib chiqqan holda ruxsat etilishni qo‘yib chiqishning to‘g‘riligi; Texnik shartlar va buyumdan foydalanish bo‘yicha ko‘rsatmalarga muvofiq oichash va nazorat bo‘yicha ma’lumotlami o‘z ichiga olgan chizmalarga nisbatan texnik talablami aniq ifodalash va belgilanishini asoslab berish; Nazoratning ilg‘or vositalari va uslublarini qoilash imkoniyati; Oichash bazasini tanlashga bogiiq ravishda oicham qo‘yib chiqishning to‘g‘riligi; Texnologik oichash bazasi bilan konstruktiv oichash bazasining mos kelishini eng yuqori darajada ta’minlash, ya’ni bazalar birligi printsipining bajarilishi; Har bir parametmi nazorat qilish uchun oichash vositalarining kirish imkoniyati.
7.	Sinovlar o‘tkazish dasturi va uslublari	Sifat ko‘rsatkichlarini aniqlashning talab qilindigan aniqlikda buyum parametrlarining yoi qo‘yiladigan ogishlari hamda o‘matilgan ish rejimlariga bogiiq ravishda oichash vositalari va uslublarini tanlashning to‘g‘riligi; Nazorat sxemasi qoilanilishining to‘g‘riligi; d) Yoi qo‘yilishi mumkin boigan eng chekka ogishlami belgilashning to‘g‘riligi.
8.	Yig‘ish birligi va detal- larga texnologik jarayonlar	Oichash aniqligi ko‘rsatgichlarining texnologik jarayonlarining maqbul rejimlarini ta’minlash talablariga muvofiqligi; Mahsulot sifati hamda ish qobiliyati samaradorligini ta’minlash maqsadida o‘rganadigan parametrlar nomenklaturasining maqbulligi; d) nazorat o‘tkazish bo‘yicha talablar belgilashning to‘g‘riligi, bu talablarda o‘tkaziladigan operatsiyalar ketma-ketligi, ulaming

yozma tasvirlari, shuningdek, yozuvlami olib borish tartibi ko‘rsatiladi;

• 
  oichash aniqligi ko‘rsatkichlarining o‘zaro almashuvchanligi nazorati ishonchliligi va samaradorligi talablariga muvofiqlarini aniqlash;
  
• 
  0‘lchash vositalari texnik xarakteristikalarining ish rejimlari va buyum parametrlaridagi yo‘l qo‘yiladigan og‘ishlarga muvofiqligi;
  
• 
  Nazoratning ilg‘or vositalari va uslublarini qoilash imkoniyati;
  
• 
  Sifat ko‘rsatkichlarini aniqlashning talab qilinadigan aniqlikda buyum parametrlarining yoi qo‘yiladigan og‘ishlari hamda o‘rnatilgan ish rejimlariga bog‘liq ravishda oichash vositalari va uslublarini tanlashning to‘g‘riligi;
  
• 
  0‘lchash vositalari unumdorligining texnologik asbob- uskunalar unumdorligiga muvofiqligi;
  

j) Chizma va texnologik jarayon talablariga muvofiq zarur boigan aniqlikni ta’minlaydigan oichash tizimlari (nazorat)ni tanlashning to‘g‘riligi;
k) Buyumning belgilanishiga bogiiq ravishda topshirilgan parametrni tekshirishda nazorat nuqtalarini tanlashning to‘g‘riligi.
Nazorat savollari
Texnik hujjatlarning metrologik ekspertizasini haqida tushuncha bering.
Texnik hujjatlarning metrologik ekspertizasini o‘tkazish tartibi.
Texnik hujjatlar qanday tekshiriladi.