3-Amaliy ish portlovchi modda zaryadi portlaganda hosil bo’ladigan gazlar issiqligini aniqlash

3.1-misol.Portlash reaksiyasi quyidagicha bo’lgan nitrogliserin portlovchi moddasining portlash issiqligini aniqlang:
C₃H₅(ONO₂)₃→3CO₂+2.5H₂O+1.5N₂+0.25O₂.
Masala yechimi.Nitrogliserin portlashidan hosil bo’ladigan issiqlik miqdori Q_1-2 =351 kJ/mol ga teng.(3.1-jadval).
3.1-jadval

Moddalar	Formulasi	Nisbiy molekulyar massasi	Doimiyhajmdahosilbo’ladiganissiqlik, kJ/mol	Kislorod muvozanati, %
1	2	3	4	5
Suv (suyuq holda)	H2O	18	283	0
Suv (gaz holida)	H2O	18	241	0
Karbonat angidridi (gaz)	CO2	44	396	0
Uglerod oksidi (gaz)	CO	28	113	-57
Metan (gaz)	CH4	16	74	-200
Azot oksidi (gaz)	NO	30	90.5	52.2
Ammiak (gaz)	NH3	17	43.5	-140
Xlorli vodorod (gaz)	HCl	36.5	91.7	-21.9
Alyuminiy oksidi	Al2O3	102	1668	0
Kaltsiy oksidi	CaO	56	631.8
Kaliy karbonat	K2CO3	138	1146	+34.7
Ammiakli selitra	NH4NO3	80	355	+20
Kaliy nitrat	KNO3	101	490	+39.6
Ammoniy perxlorati	NH4ClO4	117.5	181	+34
Trotil	C7H5(NO2)3	227	36.5	-74
Dinitronaftalin	C10H6O4N2	218	35.2	-
Tetril	C7H5O8N5	287	41.8	-47.4
Geksogen	C3H6O6N6	222	87.4	-21.6
Ten	C5H8O12N4	316	512.9	-10.1
Nirrogliserin	C3H5(ONO2)3	227	350.7	+3.5
Nitroglikol	C2H4(ONO2)2	152	233.6	0
Kollodinli paxta (12,2%li)	C22,5H28,8O36N8,7	1000	2722.2	-33.5
Shaqildoq simob	Hg(CNO)2	284.5	273.6	-11.3
Kalsiy stearati	C36H70O4Ca	607	2686
Qog’oz (sellyuloza)	C10H6O5	162	946.9	-180
Yog’och uni	C15H22O10	362	-	-137
Torf	-	-	-	-153
Ko’mir	C	12	-266.7	-
Parafin	C24H50	338.5	-	-346
Alyuminiy	Al	27	-	-89
Kerosin	-	-	-	-343.0
Kaliy sulfat	K2SO4	-	1442.2	-

Portlash mahsulotlari hosil bo’lishidagi issiqlik quyidagicha hisoblanadi:

_bunda
Portlash issiqligi quyidagiga teng bo’ladi:
Q_2-3= Q_1-3 - Q_1-2=1790-351=1439 kJ/mol.
Ushbu qiymat bosim Q_p doimiy bo’lganda portlash issiqligini tavsiflaydi.
Agar portlash mahsulotlari muhit harorati 15 ⁰С (288 К) gacha soviydigan bo’lsa portlash issiqligi hajm va bosim o’zgarmas bo’lganda quyidagi tenglik o’rinli bo’ladi:
Q_v=Q_p+0.572n;
Agar harorat 25 ⁰С (298 К)gacha bo’lsa, u holda
Q_v=Q_p+0.592n;
bunda n portlash gazsimon mahsulotlari mollari soni.
Mosholda, haroratini 15⁰С deb qabul qilsak, portlash issiqligi quyidagiga teng bo’ladi:
Q_v=1439+0,572∙(3+2,5+1,5+0,25)=1439+4,2=1443,2 kJ/mol.
1 kg portlovchi modda portlaganda ajralib chiqadigan issiqlik quyidagicha aniqlanadi:

Bunda М_ВВ – portlovchi modda molekulyar massasi.


3.1-masala.Portlash reaksiyasi quyidagicha bo’lgan ammiakli selitra portlovchi moddasining portlashida hosil bo’lgan gazlar issiqligini aniqlang:
2NH₄NO₃→4H₂O+2N₂+O₂.
3.2-masala.Portlash reaksiyasi quyidagicha bo’lgan nitroglikol portlovchi moddasining portlashida hosil bo’lgan gazlar issiqligini aniqlang:
C₂H₄(ONO₂)₂→2CO₂+2H₂O+N₂.
3.3-masala.Portlash reaksiyasi quyidagicha bo’lgan dinitronaftalin portlovchi moddasining portlash issiqligini aniqlang:
C₁₀H₆(NO₂)₂→CO+3H₂O+N₂+9C.
3.4-masala.Portlash reaksiyasi quyidagicha bo’lgan trotil portlovchi moddasining portlash issiqligini aniqlang:
2C₆H₂(NO₂)₃CH₃→5H₂O+7CO+7C+3N₂
3.5-masala.Portlash reaksiyasi quyidagicha bo’lgan geksogen portlovchi moddasining portlash issiqligini aniqlang:
C₃H₆N₆O₆ →3H₂O+3CO+3N₂