3-4-ma’ruza. Tarmoq arxitekturalari. Kompyuter tarmoqlari

Boshqarish markazlashtirilmagan tizimlarda boshqarish funksiyasi tarmoq bog’lamalari bo’ylab tarqatilgan. Markazlashtirilgan variant sodda amalga oshiriladi, biroq bu holatda tarmoqni kengaytirish bir qancha qiyinchiliklar bilan bog’liq. Markazlashtirilmagan tarmoqlarga qo’shimcha bog’lamalarni ulash osonroq, ammo bunday tarmoqlarda bog’lamalarning o’zaro ishlashi nisbatan murakkabdir.

Bir qator tarmoqlarda bog’lamalar orasidagi aloqa ko’p kommutatorlar tomonidan ta’minlanadi , biroq bitta kommutatorli tarmoqlar ham mavjud. Kommutatorlar sonining ko’pligi xabarlarni uzatish vaqtining oshishiga olib keladi, biroq sodda ulab berish elementlarini qo’llash imkonini beradi. Bunday tarmoqlar odatda ko’p pog’onali quriladi.

Topologiyani tanlashda ma’lumotlarni yetkazish turi va yo’naltirish funksiyasi asosiy masalalardan biridir. Har bir bog’lamaga yagona takrorlanmaydigan manzil beriladi. Yo’naltirish asosi bo’lib bog’lamalarning manzili xizmat qiladi. Bu manzillardan, aniqrog’i, ularning ikkilik sanoq tizimidagi ko’rinishidan kelib chiqib, statik topologiyalarda bog’lamalarning ulanishi yoki dinamik topologiyalarda kommutasiya amalga oshiriladi.

Hisoblash tizimlari qurilishining statik topologiyalarini ko’rib chiqamiz.

Тармоқ контроллери
Ўзаро боғловчи тармоқ
П
П
П
П
1
2
3
М
М
М
1
2
3
3.3-расм. Марказлаштирилган бошқаришли тармоқ

Ikkita bog’lama orasida faqat bitta qayd qilingan yo’l bo’lsa, statik topologiya hisoblanadi, ya’ni statik topologiyali tarmoqlarda kommutasiyalash qurilmalari bo’lmaydi. Agar bunday qurilmalar bor bo’lsa ham, ulardan aniq bir masalani bajarish oldidan foydalaniladi, hisoblash bajarilayotgan vaqtda esa tizim topologiyasi o’zgarmaydi.

Statik tarmoqlarni tasniflash uchun, ko’pincha, ularning o’lchami tanlanadi. O’lchami jihatidan ular quyidagi turlarga bo’linadi:

• bir o’lchamli topologiya (chiziqli massiv);
• ikki o’lchamli topologiya (halqa, yulduz, daraxt, panjara, sistolik massiv);
• uch o’lchamli topologiya (to’liq aloqali topologiya, xordal halqa);
• giperkub topologiya.