3 – Ma’ruza. Ishlab chiqarish va uning tarmoqlarida metrologik xizmat va ta’minot

3.1-расм. Метрологик таъминотнинг асослари. 

---

Metrologik ta’minot darajasi mahsulotning sifatiga bevosita ta’sir qiladi. Bu 
ta’sir samaradorligini yanada oshirish maqsadida metrologik profilaktika ishlariga 
va ishlab chiqarishni tayyorlashdagi metrologik ta’minot masalalariga alohida 
ahamiyat beriladi. Bu esa o‘z vaqtida respublikamizda bozor munosabatlarini 
yanada chuqurroq shakllanishiga va ishlab chiqarilgan mahsulotlarning eskport 
imkoniyatini oshirilishiga munosib zamin yaratadi. 
Ishlab chiqarish tarmoqlarida metrologik xizmatlarning asosiy vazifasi ishlab 
chiqarish metrologik ta’minlash bo‘lib hisoblanadi. 
3.2-rasmda mahsulot hayotiy siklining bosqichlarida metrologik ta’minotni 
tashkillashtirish yanada qulay ko‘rinishda keltirilgan. 
Mahsulot ishlab chiqarishni metrologik ta’minlash jarayonida talab qilingan 
sifat ko‘rsatkichlariga har bir texnologik jarayonlarning nazoratini o‘lchashlarni 
bajarish yordamida erishiladi. Bu bosqichda o‘lchash vositalari va usullari aniqlanib 
va o‘lchash nazorati va o‘lchash jarayonlarini avtomatlashtirish bo‘yicha ishlar 
bajariladi, o‘lchashlarni bajarish uslubiyoti ishlab chiqiladi va attestatsiyalanadi, 
agarda me’yoriy hujjatlarga muvofiqligi nazarda tutilgan bo‘lsa, texnologik 
jarayonlar va texnikaviy hujjatlar metrologik ekspertizadan o‘tkaziladi. 
O‘lchash informatsiyasiga nafaqat miqdor bo‘yicha talablar, balki sifat 
bo‘yicha ham talablar qo‘yiladi. Bunga uning (o‘lchashning) aniqligi, ishonchliligi, 
tan narxi va samaradorligi kabi tavsiflar kiradi. 
Bu sifat tavsiflarining barchasining asosida metrologik ta’minot yotadi. 
Metrologik ta’minotni
shunday ta’riflash mumkin. O‘lchashlar birliligini ta’minlash 
va talab etilgan aniqlikka erishish uchun zarur bo‘lgan texnikaviy vositalar, tartib va 
Метрологик таъминот 
Қонунлаштирувчи 
метрология 
Ўлчашлар бирлигини 
таъминлаш 
Вазифавий 
метрология 
Меъёрий-
техникавий 
ҳужжатларни 
ишлаб чиқиш 
Ўлчанаётган 
параметрларни 
оптималлаш-
тириш 
Синов 
қурилмаларини 
аттестациялаш 
Ўлчаш 
воситаларини 
қиёслаш ва 
турини 
тасдиқлаш 
Техникавий ҳужжатларни 
метрологик экспертизаси 
Маҳсулотнинг тажриба 
намунасини метрологик 
экспертизаси 
3.2-расм. Метрологик таъминотни ташкиллаштириш. 

---

qoidalarning, me’yorlarning, ilmiy va tashkiliy asoslarning belgilanishi va tadbiq 
etilishi.
Ushbu tavsifdan kelib chiqib aytish mumkinki,