3 – Amaliy mashg‘ulot Mavzu: Kasblarning tiplari, turkumlari, bo‘limlari, guruhlari

4.
 
«Odam-belgili sistema» (3). 
Kasblarning bu tipida shartli belgilar, raqamlar, 
kodlar, tabiiy yoki sun’iy tillar asosiy etakchi mehnat predmeti hisoblanadi. Hozirgi 
zamon kishisi belgilar va belgi sistemalari dunyosida tekstlar, chizmalar, sxemalar, 
kartalar, jadvallar, formulalar, yo‘l belgilari ichida yashaydi. Binobarin, bularning 
hammasini biladigan tegishli mutaxassislar ham zarur. 
«Odam-belgili sistema» tipidagi kasblar quyidagilarni o‘z ichiga oladi: hujjatlarni 
(ona tilida yoki chet tilida) rasmiylashtirish, ish yuritish, tekstlar va 
ularning qayta yozilishi, qayta kodlashtirilishi bilan bog‘liq bo‘lgan kasblar: tarjimon, 
sekretar-mashinistka, telegrafchi, texnik redaktor va boshqalar; 
sonlar, miqdoriy nisbatlar mehnat predmeti hisoblangan kasblar: hisoblash 
mashinalarining operatori, kontrolyor-kassir, programmist, buxgalter, texnik- 
rejalashtiruvchi va boshqalar; 
shartli 
belgilar 
sistemasi, 
obektlarning 
sxematik 
tasviri 
ko‘rinishidagi 
informatsiyalarni qayta ishlash bilan bog‘liq bo‘lgan kasblar: chizmachi, topograf, 
texnik-geodezist, injener va boshqalar. 
Mazkur tipdagi kasblarning birortasida muvaffaqiyatli ishlash uchun mana shu 
belgilar olamiga, sirtdan qaraganda quruq belgi bo‘lib ko‘rinadigan olamga xayolan 
sho‘ng‘ib ketadigan, tevarak-atrofni o‘rab olgan hayotdagi predmetli xususiyatlarni 
birdan unuta oladigan va butun diqqat-e’tiborni u yoki bu belgidan iborat 

---

ma’lumotlarga qarata oladigan darajadagi alohida qobiliyat zarur bo‘ladi. Shartli 
belgilar shaklidagi informatsiyalarni qayta ishlash vaqtida ma’lumotlarni kontrol 
qilish, tekshirish, hisobga olish, qayta ishlash vazifasi, shuningdek, yangi-yangi 
belgilar, belgi sistemalarini yaratish vazifasi paydo bo‘ladi. 
Turli predmetlar, sanoklar, hisoblashlar, chizmalar, sxemalar, yozuvlar olib borish, 
har xil turdagi ma’lumotlar (gazetalardan kirqib olingan makolalar, hujjatlardan 
ko‘chirmalar), bir tildan ikkinchi tilga qilingan tarjimalarning tartibga solib to‘planishi 
va saqlanishi bo‘yicha bajargan yozma ishingizda o‘z tajribangizga baho berishga 
harakat qilib ko‘ring. Agar mana shu ishlarni siz erinmasdan qiziqish bilan bajargan 
bo‘lsangiz, ehtimol, bu sizning kelgusidagi mashg‘ul bo‘ladigan ishingiz professional 
faoliyat ko‘rsatadigan sohangiz bo‘lib kolishi mumkin.