2.’’General Motors Uzbekistan’’ kompaniyasining tarixi

Bozorga kirish va chiqish strategiyasi

Biznesning yangi soxasiga kirishning quyidagi asosiy strategiyalarini kurib chiqish mumkin:

• 
  xarid qilish;
  
• 
  yangi ichki korxona;
  
• 
  xamkorlikdagi tadbirkorlik.
  

Xarid qilishda rivojlangan, yaxshi jixozlangan va kerakli xodimlarga eag bo`lgan kompaniyani xarid qilish mumkin. Yangi ichki korxona biror narsaning (binolar, asbob-uskunalar, xodimlar, taqsimot kanallarining) yuqligidan yoki boshqacha qilib aytganda «bir varaq toza qog’ozdan» boshlanadi. Biror strategiyani tanlash bir qator omillarga bog’liqdir:

• 
  kirish tusiqlari (ular maxsulotlarning differentsiatsiya darajasiga, qiymat ustunliklariga va ishlab chiqarish kulamidan tejash imkoniyatlariga bog’liq bo`ladi; ular qanchalik katta bo`lsa, xarid shunchalik foydali bo`ladi);
  
• 
  yangi biznesning kompaniyadagi mavjud bizneslar bilan bog’liqlik darajasiga (ular qanchalik katta bo`lsa, kirish tusiqlari shunchalik past bo`ladi);
  
• 
  kapital qo’yilmalarning uzini oqlash tezligiga (shunda xarid yanada foydaliroq bulishi mumkin).
  
• 
  kirishning muayyan modeliga xos xatarga;
  
• 
  tarmoqning xayot tsikli bilan bog’liq omillarga.
  

Umuman olganda, yangi ichki korxona quyidagi sharoitlarda eng maqbul bulishi mumkin:

• 
  tarmoq tug’ilish yoki o`sish bosqichlarida bo`lsa;
  
• 
  kirish tusiqlari past bo`lganda;
  
• 
  yangi o`rta korxonalarning mavjud biznesi bilan yaqindan bog’liq bo`lganda;
  
• 
  kompaniya investitsiyalarni qaytarish va xatarlar bilan bog’liq tashvishlarga rozi bo`lsa.
  

Xarid quyidagi xollarda maqbul bo`ladi:

• 
  yetuklik bosqichidagi tarmoqda;
  
• 
  kirish tusiqlari yuqori bo`lganda;
  
• 
  yangi biznes mavjud o`rta korxonalarga bog’liq bulmaganda (kompaniya bog’liq bulmagan diversifikatsiya strategiyasiga rioya qilganda);
  
• 
  kompaniyada investitsiyalarni qaytarish va yangi tadbirkorlik xatari xaqida ortiqcha tashvishlanishni istamaganda.
  

• Portfel taxliliga oid atamalarda portfeliga «so`roq belgilari» kuproq kerak bo`lgan kompaniyalar uchun yangi ichki korxona juda mos keladi. Kompaniyaga

  
  «rivojlangan g’oliblar» yoki «daromad ishlab chiqaruvchilar» kerak bo`lganda ham xaridlar maqsadga muvofiqdir (9.3-jadval).

  Shuni ham nazarda tutish kerakki, sotib olish strategiyasi etarlicha ishlab chiqilmasa, «g’oliblar»ni yoki «daromad ishlab chiqaruvchi»larning urniga portfelda

  
  «kuchuklar» paydo bo`lib qolishi mumkin. Bunga quyidagilar sabab bulishi mumkin:
  

• 
  kompaniya turli korporativ madaniyatlarni integratsiyalashga uringanda kupincha qiyinchiliklarga duch keladi;
  
• 
  kompaniya sinergizmning potentsial samarasiga ortiqcha baxo beradilar;
  
• 
  sotib olish katta xarajatlarga sabab bo`ladi;
  
• 
  kompaniyalar kupincha sotib olishdan kuzlanayotgan maqsadlarni aniq tasavvur qila olmaydilar.
  

Yuqorida aytib utilganidek, portfelni boshqarish texnikasiga oid atamalarda yangi ichki korxonalar «so`roq belgilari» sifatida ishtirok etadi. Quyidagi tipik xatolarni xisobga olish xatolar extimolini kamaytirishga imkon berishi mumkin:

• 
  kirishning kulami kichik;
  
• 
  yangi tadbirkorlik yomon tijoriylashtiriladi;
  
• 
  korporatsiya menejeri tadbirkorlik jarayonini yomon boshqaradi.
  

Biznes kichik yoki katta bo`lganda bozorga kirish xhajmi, daromad va pul oqimlari o`rtasidagi mutanosibliklarni quyidagi grafik orqali ifodalash mumkin.

Daromadlik darajasi. Pul yo’qotishlar
Katta xajm Kichik xajm Vaqt