29-umumiy o҅rta ta'lim maktabi matematika fani o`qituvchisi Qarshiyev Erkinning “Sodda aylanma jismlar” mavzusi bo`yicha

Matematik kechani boshlanishi:

Assalom ona yurt, istiqlol yurti

Onadan muqaddas ulug’vor vatan
Assalom onajon shahrim Samarqand.
Sizga baxshidadir vujud ila tan.

Assalom , ey zamonamning oqilu donolari

Assalom ey davrimizning eng aziz mehmonlari
Bu salomim sizga do’stlar hamma aziz hakimlar
Davramizga xush kelibsiz barcha do’st-u yoronlar.
Matematika kerak har bir o’g’il qizga
Zehnini o’tkirlaydi, aqlin soladi izga
Har bir fan, har bir sohada matematika kerak.

Matematikasiz soha qurib qolgan cho’p-terak

Eslatay Gaussning so’zin
Hisob-kitob ochar aqling ko’zin
Matematika fanlarning podshosidir
Har bir fan har-sohada ko’rsatar o’zin.

Matematika fani

Yuksalmoqda kun sayin
Bo’limlari xilma-xil
Qay birini aytayin.

Qunt bilan o’rganib bu buyuk fanni

Shoh –Shuxratga o’rang, Ona vatanni
Donolar –donosi bo’lg’ay agar kim
Fanga bag’ishlasa jon ila tanni.

Algebra faniga solgansiz asos
Xorazm ona yurti siz uchun ustoz
Olam, olam ma’no to’la fikringiz,
Ravshan etdi hisob ilmin ro’yrost
Asarlaringiz el aro yashar
Zamonlar o’tsa ham bebaho erur
Maqsadimiz chuqur o’rganmoq uni
Intilganda doim tole yor erur
Yig’ildik ushbu on qutlamoq uchun.

I-bosqich – devoriy gazetalar ko’rigi.
II-bosqich – ko’rgazmali qurollar.
(o’quvchilar o’zlari yasagan shakllarni sheriy ta’riflab berishadi).

Misol :Aylana.

Markazdan barcha nuqta

Tursa teng uzoqlikda
Shu nuqtalar tutashsa
Hosil bo’lar aylana
Burchak.
Bir nuqtadan chiquvchi
Ikki nur orasida,
Mavjud shunday kattalik
O’lcharlar gradusda
Nomi burchak, u yoyiq
O’tmas, to’g’ri goh o’tkir
O’lchov asbobi esa
Bir tanidan transporstir.
Piramida.
Bir asosing, bir uching
Uchburchak yoqlaring bor
Apofema, balandlik
Senga bezak bir gavhar
Sen ekansan o’tmishda
Firavnlar orzusi
Qad ko’tarib misrda
Bo’lding dunyo ko’zgusi.
Kesik piramida
Mo’jizalar dahosi
Go’zal piramidaning
Ust qismdan biroz
Kesib olibdi Sheroz
Apofema, balandlik ham bor unda
Ammo asoslar soni
Ikkiga ko’payibdi
Yoqlari uchburchakdan
Trapetsiyaga aylangan.
Shar va silindr.
Aylanish shakllari
Shar, silinidr –nomlari
Silindr ikki asosi –
Bu sharning tekislik
bilan kesishgan qismi
Kub
O’n ikkita qirray-u
Sakkiz uchdan iborat
Fazoning bir jismidir
Bu yerda olti kvadrat
Uning butun sirtidir.