29-mavzu. Sotsial taraqqiyot va sotsial dinamika amaliyot

29-mavzu. SOTSIAL TARAQQIYOT VA SOTSIAL DINAMIKA
Amaliyot - (kundalik tajriba, praktika) - insonlarining o’ziga xos amaliy faoliyati bo’lib, faqat unga tegishlidir. Falsafa tarixida amaliyot bilan nazariy faoliyat nisbati masalasida turlicha. karashlar mavjud.
Antik va o’rta asrlar davrida amaliyot deyilganda inson faoliyatining biror bir aniq Shaklini tasavvur qilganlar. (Dehqonchilik, hunarmandchilik, axloqiy-siyosiy faoliyot va bosh.)
Amaliyot - bu aniq Shaxs, jamoa yoki butun jamiyatning muayyan ehtiyojidan kelib chiqib, tabiiy unsur yoki hodisalarning hammaga ma’lum qonuniyatlaridan foydalanib, ularni maqsadga bo’ysundirish, ya’ni hayotga tadbiq qilish yo’lida qilinadigan tartibli xarakatdir.
Amaliyot bilan nazariya; so’z bilan ish birligi buyuk bobokolonlarimiz (al-Xorazmiy, Forobiy, Ibn sino va boshqa) asarlari amaliy ishlar bilin bog’langan. Bu g’oya tasavuf ta’limotida ham asosiy o’rinda turadi.
XVII – XVIII asrlarga - kelib amaliyot masalasi bilgan Shug’ullanish kuchaydi, Inson tabiyatni o’rgana boshladi. Natijada insonning tabiatni o’rganish, o’zgaritishga qaratilgan faoliyati kuchaygan bir davrda amaliyot mohiyatini tushunish, amaliyot bilan nazariya nisbatini aniqlash alohida ahamiyat kasb eta boshladi. Frantsuz mutafakkirlari ilmiy bilishning amaliy ehtiyojlariga xizmat qilishini ta’kidlaganlar. Gegelda amaliyot nazariyadan ustun turgan. Marksizm-lenenizm ta’limotida esa amaliyot sub’ektiv tarzda talqin qilinadi. Kundalik -turmushdan cheklandi. Amaliyot kishilar o’rtasidagi iqtisodiy, siyosiy, ma’naviy munosabatlarni o’z ichiga oladi. Demak:
Amaliyot - tashqi olamdagi ob’yektiv mavjud bo’lgan narsa o’zgarish bo’lib, bu o’zgarish umri tugagan eski ijtimoiy tuzumning hodisalarga faol ta’sir etish, ularni o’zlashtirish va qayta kurish yo’li bilan insonning uni o’rab turgan tabiiy ijtimoiy muhitga kirib borish jarayonidir. Amaliyotda 2 ta tizim. Sotsial revolyutsiyaning asosiy masalasi - siyosiy hokimiyat ob’yekt va sub’yekt bir-biri bilan dialektik bog’liqda bo’ladi.
Amaliyot ob’yekti – ob’yektiv reallikning sub’ekt tomondan qayta qurilayotgan jamiyatdir. Unga kishilardan tashqari, mehnat qurollari, vositalari, texnika ham kiradi. Demak, amaliyot ham ob’ekt-sub’ekt", ham "sub’ekt-sub’ekt" munosabatlari jarayonida shakllanadi va rivojlanadi.