27-mavzu. Aholi daromadlari va uning tabaqalanishi

Lorens egri chiziqi bilan bog‘liq daromadlarning tengsizligi darajasini aniqlashning ancha qiziqarli usullardan biri SHvetsariya iqtisodchisi Paretoga tegishli. U daromadlar taqsimlanishini tadqiq qilib eng kam va eng yuqori darajada daromad oladigan tabaqalar ulushi aholining kamchilik qismini tashkil etishini ko‘rsatadi. Jumladan, AQSH da barcha aholiga nisbatan eng kam daromad oluvchilar 13,5 foizni, eng yuqori daromad oladiganlar 5-20 foizi tashkil etgan. Daromadlarning asosiy qismi o‘rtahol qatlamlarga to‘g‘ri kelgan. Daromadlarning taqsimlanishidagi bu bog‘lanish iqtisodiy nazariada Pareto qonuni deb yuritiladi.

• Lorens egri chiziqi bilan bog‘liq daromadlarning tengsizligi darajasini aniqlashning ancha qiziqarli usullardan biri SHvetsariya iqtisodchisi Paretoga tegishli. U daromadlar taqsimlanishini tadqiq qilib eng kam va eng yuqori darajada daromad oladigan tabaqalar ulushi aholining kamchilik qismini tashkil etishini ko‘rsatadi. Jumladan, AQSH da barcha aholiga nisbatan eng kam daromad oluvchilar 13,5 foizni, eng yuqori daromad oladiganlar 5-20 foizi tashkil etgan. Daromadlarning asosiy qismi o‘rtahol qatlamlarga to‘g‘ri kelgan. Daromadlarning taqsimlanishidagi bu bog‘lanish iqtisodiy nazariada Pareto qonuni deb yuritiladi.

• Daromadlar piramidasi

Har qanday iqtisodiyot sharoitida daromadlar tengsizligini keltirib chiqaruvchi umumiy omillar ham mavjud bo‘ladi. Bularning asosiylari quyidagilar:

• kishilarning umumiy layoqati (jismoniy, aqliy va estetik) dagi farqlar;
• ta’lim darajasi va malakaviy tayyorgarlik darajasidagi farqlar;
• tadbirkorlik mahorati va tahlikaga tayyorgarlik darajasidagi farqlar;
• ishlab chiqaruvchilarning bozorda narxlarni o‘rnatishga layoqatliligi (bozordagi hukmronlik darajasidan kelib chiqib).

• Davlatning ijtimoiy siyosati

• Bu teg’ishli markazlashgan daromadlarni tabaqalashgan soliq solish yoli bilan shakllantirish va uni byudjet orqali aholi turli guruhlari o’rtasida qayta taqsimlashga qaratilgan, yani davlatning daromadlar taqsimotidagi tengsizlikni yumshatishga va bozor iqtisodiyoti qatnashchilari o’rtasidagi ziddiyatlarni bartaraf qilishga yonaltirilgan siyosatdir.

•