27 – savol Qilmishning jinoiyligini istisno qiluvchi holatlar sifatida kam ahamiyatli qilmishlar, zaruriy mudofaa va oxirgi zarurat – tushunchasi, ahamiyati va ularni qo`llashdagi muammlolarni bartaraf etish masalalari

Kam ahamiyatli qilmishlar. JKning 36-moddasida kam ahamiyatli qilmishlar tushunchasi berligan. Unga ko‘ra, garchi JKda jinoyat sifatida nazarda tutilgan qilmishning alomatlari mavjud bo‘lsa-da, o‘zining kam ahamiyatliligi tufayli ijtimoiy xavfli bo‘lmagan harakat yoki harakatsizlik jinoyat deb topilmaydi.

Kam ahamiyatli qilmishlar sodir etilganda jinoyat qonuni bilan qo‘riqlanadigan obyektlarga jiddiy zarar yetkazilmaydi.

Qilmishning jinoiyligini istisno etuvchi boshqa holatlardan farqli ravishda kam ahamiyatli qilmishlarda jinoyat tarkibi elementlari rasman mavjud bo‘ladi. Ya’ni, uning obyektiv va subyektiv belgilari JK Maxsus qismidagi biror-bir modda dispozitsiyasida nazarda tutilgan belgilarga muvofiq keladi, biroq qonun chiqaruvchi qilmishning ijtimoiy hAfvlilik xususiyati yuqori emasligi, uni sodir etish natijasida jinoyat qonuni bilan qo‘riqlanadigan obyektlarga jiddiy zarar yetkazilmaganligi tufayli uning jinoiyligi istisno etiladi.

Masalan, O‘zbekiston Respublikasi Oliy Sudi Plenumining 1996-yil 27-fevraldagi 3-sonli “Qonunga xilof ravishda qurolga egalik qilish to‘g‘risidagi ishlar bo‘yicha sud amaliyoti haqida”gi qarori 13-bandining ikkinchi xatboshisida keltirilishicha, qurol va o‘q-dorilarni saqlash JK 248-moddasida nazarda tutilgan jinoyat tarkibi belgilariga muvofiq kelsa-da, qurol va o‘q-dorilarni saqlashning o‘zi kam ahamiyatliligi sababli JK 36-moddasiga ko‘ra jinoyat hisoblanmaydi. Shuningdek, O‘zbekiston Respublikasi Oliy Sudi Plenumining 2014-yil 23-maydagi 7-sonli “Sud hukmi to‘g‘risida”gi qarori 9-bandining uchinchi xatboshisiga ko‘ra jinoyat sifatida nazarda tutilgan qilmishning alomatlari mavjud bo‘lsa-da, o‘zining kam ahamiyatliligi tufayli ijtimoiy xavfli bo‘lmasa qilmishda jinoyat tarkibi bo‘lmaganligi sababli oqlov hukmi chiqarilishi ko‘rsatilgan.