27- мавзу. Жаҳон бозори. Халқаро валюта ва кредит муносабатлари (4 соат)

---

27-
МАВЗУ. ЖАҲОН БОЗОРИ. ХАЛҚАРО ВАЛЮТА ВА 
КРЕДИТ МУНОСАБАТЛАРИ (4 соат)
27.1. 
ЎҚУВ МАТЕРИАЛЛАР
Жаҳон хўжалиги – бу халқаро меҳнат тақсимоти, савдо-ишлаб 
чиқариш, молиявий ва илмий-техникавий алоқалар орқали 
бирлашган турли мамлакатлар хўжаликлари тизимидир.
Жаҳон хўжалиги 
субъектлари
бўлиб қуйидагилар ҳисобланади: 
- 
ўз ичига халқ хўжалиги мажмуини олувчи давлат; 
- 
трансмиллий корпоратсиялар; 
- 
халқаро ташкилот ва институтлар; 
- 
миллий иқтисодиёт чегарасидан чиққан, хўжалик барча соҳалари 
таркибидаги фирмалар. 
Халқаро иқтисодий муносабатлар – бу жаҳоннинг турли мамлакатлари 
ўртасидаги хўжалик алоқалари мажмуидир. 
Халқаро иқтисодий муносабатларни баъзида ташқи иқтисодий алоқалар, 
жаҳон хўжалиги алоқалари деб ҳам аталиб,
 
улар қуйидаги шаклларда 
намоён бўлади: 
- 
товар ва хизматларнинг халқаро савдоси; 
- 
капитал ва чет эл инвеститсияларининг ҳаракати; 
- 
ишчи кучи мигратсияси; 
- 
ишлаб чиқаришнинг давлатлараро кооператсияси; 
- 
фан ва техника соҳасидаги айирбошлаш; 
- 
валюта-кредит муносабатлари. 
Товар ва хизматларнинг халқаро савдоси энг аввало миллий 
хўжаликларнинг халқаро меҳнат тақсимотидаги иштирокига боғлиқ. 
Халқаро меҳнат тақсимоти ривожланиши натижасида жаҳон бозори 
таркиб топади. 
Капиталнинг халқаро ҳаракати - бу капиталнинг чет элда 
жойлаштирилиши ва ҳаракат қилиши.
У чет элга қуйидаги шаклларда 
чиқарилади: 
- 
хусусий ёки давлат капитали шаклида. Капиталнинг халқаро 
ташкилотлар йўли билан ҳаракати кўпинча мустақил шакл сифатида 
ажратилади; 
- 
пул ва товар шаклида. Жумладан, капитал чиқариш машина ва 
ускуналар, патентлар, ноу-хау ҳамда товар кредитлари шаклида бўлиши 
мумкин; 
- 
қисқа ва узоқ муддатли кредитлар шаклида; 
- 
ссуда ва тадбиркорлик капитали шаклида. 
Халқаро иқтисодий муносабатларнинг анча мураккаб жиҳатларидан 
бири