26-mavzu. Ko‘p omilli ekonometrik tahlil Ko‘p omilli ekonometrik modellarni tuzish uslubiyoti

Ekonometrik model parametrlarining iqtisodiy tahlili va elastiklik
koeffitsiyentlarini hisoblash

Regressiya tenglamasini koffitsentlarini mohiyatlik darajasini tekshirish uchun, Styudent mezoni yordamida kuyidagi formula orkali hisoblanadi:

bu yerda (18)
Har bir parametrga mos kelgan qiymatlari hisoblanadi va kabul ko‘riladi. Mezonning nazorat qiymati Styudent taqsimotining jadvalidan aniqlanadi.
Agar biror parametr uchun bo‘lsa, u holda bu parametr qabul qilingan daraja bilan mohiyatli hisoblanadi. Ijtimoiy-iktisodiy tekshirishlarda mohiyatlilik darajasi uchun 0,05 olinadiya’ni ko‘rsatkichlarning mohiyatli bo‘lish ehtimoli;
ga teng.
Styudent taqsimotining jadvaliga ko‘ra ozod ko‘rsatkichning soni ga teng.
Regressiya tenglamasini tahlil qilishda elastik koeffitsiyentlaridan foydalaniladi. Bu koeffitsiyent omil belgining o‘rtacha necha foiz o‘zgarishini ifodalaydi:
bu yerda (19)
(20)
Agar natijaviy va omil belgilarining ko‘shimcha o‘sish sur’atlari bir xilda bo‘lsa, u holda elastik koeffitsiyenti birga teng bo‘ladi .
Agar omil belgining ko‘shimcha o‘sish sur’ati natijaviy belgining ko‘shimcha o‘sish sur’atidan yukori bo‘lsa, u holda bu koeffitsiyent birdan kichik buladi va aksincha .
Faqat bog‘lanishning ko‘rsatkichli ifodasi uchun elastiklik koeffitsiyenti o‘zgarmas mikdor bo‘ladi, ya’ni .


Nazorat uchun savollar

1. 
   Iqtisodiy jarayonlarning ko‘p omilli xususiyatlari va o‘zgarish qonuniyatlari nimalarda namoyon bo‘ladi?
   
2. 
   Ekonometrik model tuzish uchun omillarni tanlash uslubiyoti nimalardan iborat?
   
3. 
   Ko‘p omillik korrelyatsiya qachon qo‘llaniladi?
   
4. 
   Ko‘p omilli determinatsiya koeffitsiyenti nimani ifodalaydi?
   
5. 
   Ko‘p omilli ekonometrik (regression) modelni xususiyatlari nimalardan iborat?
   
6. 
   “Eng kichik kvadratlar” usuli yordamida ko‘p omilli ekonometrik modelning koeffitsiyentlarini qanday hisoblanadi?
   
7. 
   Ekonometrik model parametrlarini iqtisodiy tahlilini tushuntirib bering.
   
8. 
   Elastiklik koeffitsiyentlarining iqtisodiy mohiyati nimalardan iborat va ular qanday hisoblanadi?