26 -лаборатория иши квадратлар усули билан юзаларни нивелирлаш. Юзаларни нивелирлаш журналини ишлаш

3. Бетма-бет текшириш нивелирлаш журналининг бир бетидаги нисбий баландликларни текшириш мақсадида бажарилади. Бунинг учун ҳар бир бетда орқа (Σ_а), олдинги (Σ_в) саноқлар , мусбат ва манфий нисбий баландликлар (Σ-ҳ, Σ+ҳ ), ўртача мусбат (Σ+ҳ_ўрт) ва манфий (Σ-ҳ_ўрт) нисбий баландликлар йиғиндиси олинади. Ҳамда тегишли устуннинг пастига езилади. Сўнг шу йиғиндиларни қуйидаги бетма-бет текшириш формуласига қўйилади:
= = Σ+h_ўрт + Σ-h_ўрт.=

Агар шу тенглик тўғри чиқса, демак, ҳар бир бетда нисбий баландликлар ва ўртача нисбий баландликлар тўғри.

Нивелирлаш йўли нисбий баландликларини тенглаш
Бетлардаги нисбий баландликларни текширишдан кейин уларни тенглашга киришилади. Бунинг учун нисбий баландликларни боғланмаслик хатоси f_h ҳисобланади. Бунинг учун нивелирлаш йўли бўйича ўртача нисбий баландликларни умумий йиғиндиси ҳисобланади:
= + +….+

Нивелирлаш йўли ёпиқ бўлгани учун :

=0
Нивелирлаш йўлининг амалий хатоси қуйдаги формула билан ҳисобланади:
f_{h амал} = -
Ўртача нисбий баландликларнинг назарий йиғиндиси 0 га тенг бўлгани учун:
f_{h амал} =
Нивелирлаш йўлини йўл қўярли хатоси f_{h й.қ}


f_{h й.қ.}≤ ± 10 , мм


n- станциялар сони.
Нивелирлаш йўлининг амалий хатоси, йўл қўярли хато билан солиштирилади:
Агар f_h ≤ f_h.й.қ бўлса, топилган f_h ни тескари ишора билан бир хил қийматда нисбий баландликларга тузатма δ_h тариқасида тарқатилади.
Δ_h = - (f_h / n).
Боғловчи нуқталар баландлик белгилари (Н_n), нисбий баландликларга тузатма (δ_h) ларни қўшиб туриб қуйидаги формула бўйича ҳисобланади:

H_n= H_n-1 + h_n-1 + δ_h .

Топилган баландлик белгилари (H) нивелирлаш журналининг 11 – устунига ҳар бир боғловчи нуқтанинг қаторига ёзилади.
Оралиқ нуқталарнинг баландлик белгиси асбоб горизонти (Н_i) орқали ҳисобланади. Асбоб горизонтини ҳисоблаш формуласи:
Н_i =

Оралиқ нуқтанинг баландлик белгисини ҳисоблаш формуласи:

Н_оралиқ = Н_i – c.

Бу ерда с- оралиқ нуқтадаги рейкадан олинган саноқ.

Масалан:
3-станциядаги оралиқ нуқта (+40)нинг баландлик белгиси қуйидагича ҳисобланади:

Н_i =

Н_ПК1+40 = Н_i – c = 98,968м.–1954мм.=97,014м.
27.1-жадвал

Стансия №	Қаратиш нуқта №	Рейкадан олинган саноқлар,мм			Нисбий баландликлар h, мм		Ўртача нисбий баланд-ликлар h урт, мм		Асбоб гори-зонти H i , м	Мутлоқбаланд-ликлар H, м
		орқа	олди	ора –лиқ	+	-	+	-
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11
	Pn 15	2250								118,617
		2164
	1A			1689						119,092
	2A			1404						119,377
	3A			1077						119,704
	1B			1394			+3			119,387
I	2B			1027	1379		1380		120,781	119,754
	3B			699	1381					120,112
	4B			593						120,188
	3C			235						120,546
	4C			870						119,911
	4A		871							120,000
			783

∑=4414 ∑=1654 ∑=2760 ∑=0 ∑=1380 ∑=0
Журналнинг охирида 15-репернинг баландлик белгиси келиб чиқиши керак.