24-mavzu byudjet soliq siyosati

Y =C+I+G+Xn
C=a+b(1-t) x Y
Xn=g+m’Y
Agarda (2) va (3) tenglamalarni asosiy makroiqtisodiy ayniyatga qoʻyib, yechsak quyidagi yechimga ega boʻlamiz:
1
Y= ------------------- (a+I+G+g)
1(1-b(1-t)+m’

Bu yerda: 1 / 1(1-b(1-t)+m’ ochiq iqtisodiyotda davlat xarajatlar multiplikatori.

Muvozanatli daromadlar darajasiga soliqlarni kamaytirish ham multiplikativ ta’sir koʻrsatadi. Soliqlar miqdorini ΔT ga kamaytirsak, tasarrufdagi daromad darajasi ΔT ga oshadi. Iste’mol xarajatlari mos tarzda ΔTx b (bu yerda b-iste’molga chegaraviy moyillik) miqdorga oshadi va u rejalashtirilgan xarajatlar egri chizigʻini yuqoriga siljitadi, milliy ishlab chiqarish hajmini esa ΔU ga oshiradi.
Soliq multiplikatsiya samarasi davlat xarajatlari singari soliqlarning bir marta oʻzgarishi oqibatida iste’molning bir necha bor oʻzgarishiga bogʻliq.
T↓(ΔT)[ Yd↑ (ΔYd= -ΔT) [C↑ (ΔC=b(-ΔT)) [E↑ (ΔE=b(-ΔT)) [ Y↑ (ΔY=b(-ΔT) [C↑ (ΔC=b(b(-ΔT)) [E↑ (ΔE=b²(-ΔT)) [Y↑ (ΔY=b²(-ΔT)) [
[C↑ (ΔC=b(b²(-ΔT))) va h.k.
Demak, soliq multiplikatorini quyidagicha tasvirlash mumkin:
ΔY - b
----------- = -------
ΔT 1- b
Agar davlat byudjetiga barcha soliq tushumlari joriy daromad–Y dinamikasiga bogʻliq deb hisoblasak soliq funksiyasi T = tY – koʻrinishni oladi. Bu holatda iste’mol funksiyasi quyidagi koʻrinishga ega boʻladi:
S=a+b(Y-tY)= a+b(1-t) Y,
Soliq multiplikatori esa quyidagi koʻrinishni oladi:


-b
m_t = -----------
1-b(1-t)

Bu yerda: m_t – yopiq iqtisodiyot uchun soliq multiplikatori.

Toʻliq soliq funksiyasi T=Ta+tY koʻrinishga ega.
T_a – avtonom soliqlar (masalan, mulkka, yerga soliqlar).
Toʻliq soliq funksiyasini e’tiborga olsak, iste’mol funksiyasi quyidagi koʻrinishga ega boʻladi: