|
Ўқитиш жараёнида қўлланиладиган технологияларни айрим турлари
Ўқитиш жараёнида ўқувчи-талабаларга шахс сифатида қаралиши, турли педагогик технологиялар ҳамда замонавий методларни қўлланилиши уларни мустақил, эркин фикрлашга, изланишга, ҳар бир масалага ижодий ёндошиш, маъсулиятни сезиш, энг асосийси, ўқишга, фанга педагогга ва ўзи танлаган касбига бўлган қизиқишларини кучайтиради.
Бундай натижага эришиш амалиётда ўқув жараёнида инновацион ва ахборот технологияларни қўллашни тақазо этади. Улар жуда хилма-хилдир. Биз улардан баъзилари ҳақида тўхталиб ўтамимиз.
“Ақлий ҳужум” методи – ўқитувчи талаба эгаллаши керак бўлган мавзуни оддийдан – мураккабга томон босқичма-босқич лойиҳалаб боради.
“Блиц – ўйин” методи – ҳаракатлар кетма-кетлигини тўғри ташкил этишга, мантиқий фикрлашга, ўрганаётган предмети асосида кўп, хилма-хил фикрлардан, маълумотлардан кераклигини танлаб олишни ўргатишга қаратилган.
Технологик жиҳатдан ўйин ўтказиш бир неча босқичга бўлинади. Берилган топшириқни аввал ҳар бир талаба ўзи бажаради. Сўнгра кичик-кичик гуруҳ ва бутун гуруҳ миқёсида биргаликда муҳокама қилиб, кўриб чиқилади. Бу жараёнда ҳар бир талаба ўз фикрини ўтказишга, унинг тўғрилигини исботлашга ҳаракат қилади, шу билан бирга, бошқалар билан ҳамфикр бўлишига ёрдам беради. Бунинг учун ўқитувчи топшириқ мазмуни баён қилинган тарқатма материал тайёрлайди. Дарсда у талабаларга ўйин бир неча босқичда ўтказилиши, бунинг учун вақт берилишини маълум қилади. Бажариладиган вазифани тушунтиради. Тарқатма материалдаги жадвалда бажариладиган ҳаракатлар берилган.
«Фуқаролик жамияти» фанидан қонун устуворлиги ва суд-ҳуқуқ тизимини ислоҳ этиш билан боғлиқ қисмини «Мен – ҳуқуқшунос-экспертман» блиц-ўйини ёрдамида кўриб чиқиш мумкин. Бунда ўқитувчи қонун, қонун устуворлигини ташкил топишини кетма-кетликда жойлаштиришни топшириқ қилиб беради. Вазифани бажариш учун 5 дақиқа вақт айратилади. Блиц-ўйинни ўтказишни юқорида кўрсатилганидек амалга оширилади. Бу нисбатан оддий топшириқ, лекин кейинги дарсларда бу фандан анча мураккаб топшириқлар тайёрлашга имконият бор.
Гуруҳ баҳоси
|
Гуруҳ хатоси
|
Тўғри жавоб
|
Якка хато
|
Якка баҳо
|
Қонун устуворлиги тушунчасига доир тушунчалар
|
4
|
0
|
4
|
1
|
3
|
Ҳуқуқий давлат
|
9
|
0
|
9
|
1
|
8
|
Ҳокимият тармоқлари
|
1
|
0
|
1
|
1
|
2
|
Адолат
|
6
|
1
|
5
|
1
|
4
|
Суд-ҳуқуқ тизими
|
7
|
1
|
8
|
1
|
9
|
Конституция
|
3
|
1
|
2
|
1
|
1
|
Санкциялар
|
5
|
1
|
6
|
1
|
5
|
Фуқароларнинг ҳуқуқ ва эркинликлари
|
2
|
1
|
3
|
4
|
7
|
Ҳуқуқий онг ва маданият
|
8
|
1
|
7
|
1
|
6
|
Қонунга итоат этиш
|
Демак, биргаликда ишлаганда хато камайган. Лекин тўғри жавоб бериш учун талабалар ўз устида ишлаши, қонун устуворлиги ҳақидаги билимларини оширишлари керак.
“Интервью” техникаси ўқувчи-талаба савол бериш, эшита олиш, тўғри жавоб бериш, саволни тўғри тузишни ўргатишга қаратилган.
“Иерархия” техникаси – оддийдан мураккабга, мураккабдан оддийга ўтиш усулларини қўллаш орқали уларни мантиқий, танқидий, ижодий фикрлашга ўргатишга қаратилган.
“Бумеранг” техникаси - ўқувчи-талабаларни дарс жараёнида, дарсдан ташқарида турли адабиётлар матнлар билан ишлаш, ўрганилган материални ёдида сақлаб қолиш, сўзлаб бера олиш, фикрини эркин ҳолда баён эта олиш ҳамда бир дарс давомида барча ўқувчи-талабаларни баҳолай олишга қаратилган.
“Талаба” тренинги - ўқувчи-талабалар билан индивидуал ҳолда ишлаш, ўқитувчи ва талаба ўртасидаги тўсиқни йўқ қилиш, ҳамкорликда ишлаш йўлларини ўргатишга қаратилган.
“Ўқитувчи шахси” тренинги – ўқитувчининг инновацион фаолиятини очиб берувчи “Ўқитувчи шахсига қўйиладиган талаблар” мавзусидаги мустақил фикрлашга, ижодий иншо ёзиш орқали фикрларни баён қилишга қаратилган.
“Мулоқот” техникаси ўқитувчиларни аудитория диққатини ўзига жалб этиш, дарс жараёнида ҳамкорликда фаолият кўрсатишга, уни ташкил этишни ўргатишга қаратилган.
“Веер” технологияси мураккаб, кўп тармоқли, мумкин қадар, муаммо характеридаги мавзуларни ўрганишга қаратилган.
Технологиянинг моҳияти шундан иборатки, бунда мавзунинг турли тармоқлари бўйича бир йўла ахборот берилади. Айни пайтда, уларнинг ҳар бири алоҳида нуқтлардан муҳокама этилади. Масалан, ижобий ва салбий томонлари, афзаллик, фазилат ва камчиликлари, фойда ва зарарлари белгиланади. Бу интерактив технология танқидий, таҳлилий, аниқ мантиқий фикрлашни муваффақиятли ривожлантиришга ҳамда ўз ғоялари, фикрларини ёзма ва оғзаки шаклда ихчам баён этиш, химоя қилишга имконият яратади.
“Кластер” услуби. – Фикрларнинг тармоқланиши - педагогик стратегия бўлиб, у талабаларнинг бирон-бир мавзуни чуқур ўрганишларига ёрдам бериб, уларни мавзуга таалуқли тушунча ёки аниқ фикрларни эркин ва очиқ узвий боғланган кетма-кетликда ўргатади.
Фикрларни тармоқлаш қуйидагича ташкил этилади:
Ҳаёлга келган фикр бир сўз билан ифода этилиб, кетма-кет ёзилади;
Фикрлар тугагунча, ёзишда давом этилади ва фикрлар тугаса, у холда янги фикр келгунга қадар бирон расм чизиб турилади;
Дарсда имкон борича фикрларнинг ва ўзаро боғлиқликнинг кетма-кетлигини кўпайтиришга ҳаракат қилиниши лозим;
“Глобал тармоқлардаги ғоявий таҳдидлар” мавзусини ўқитиш жараёнида кластер график органайзеридан фойдаланиш.
Ақлий ҳужум – Бевосита жамоа бўлиб, “фикрлар ҳужуми”ни олиб бориш. Бу услубдан мақсад – мумкин қадар катта миқдордаги ғояларни йиғиш, талабаларни айни бир хил фикрлашдан ҳоли қилиш, ижодий вазифаларни ечиш жараёнида дастлаб пайдо бўлган фикрларни енгишдир.
Инсерт технологияси – локал даражадаги педагогик технология бўлиб, ўқувчилар томонидан ўқув материалидаги асосий ғоя ва фактик материалларни англашга замин яратиш мақсадида қўлланилади.
Do'stlaringiz bilan baham: |
