23-Mavzu. Konsentratsiya datchigi va konduktometr. Radioaktiv datchiklar. Ionizatsiya kamerasi. To’g’ri zaryadli datchiklar

Intellektual kimyoviy datchiklar. To‘g‘ridan-to‘g‘ri harakat qiladigan
datchiklar. Sezgir elementning elektr tavsiflariga ta’sir ko‘rsatish tipi bo‘yicha
to‘g‘ridan-to‘g‘ri harakat qiladigan datchiklar konduktometrik (o‘zgaruvchi
parametr – sezgir elementning qarshiligi yoki impedansi), amperometrik
(o‘zgaruvchi parametr – sezgir element orqali oqib o‘tadigan tok) va
potensiometrik (o‘zgaruvchi parametr – elektrodlar juftligidagi kuchlanish)
datchiklarga bo‘linadi. Mos keluvchi elektron sxemalar yordamida o‘zgaruvchan
parametrlarni osongina bir shakldan boshqasiga aylantirish mumkin. Ularning
bazasida to‘g‘ridan-to‘g‘ri harakat qiladigan datchiklarni amalga oshirish mumkin
bo‘lgan ko‘plab kimyoviy va fizikaviy reaksiyalar mavjud.
Konduktometrik datchiklar. Elektrokimyoviy o‘tkazuvchanlik datchiklari
elektrokimyoviy yacheykadagi elektrolitning o‘tkazuvchanligining o‘zgarishini
o‘lchaydi. Elektrokimyoviy datchiklarning impedansi sig‘imli bo‘lishi mumkin, bu
elektrodlarning qutblanishi va ionlarning tashib o‘tilishi bilan bog‘lanadi.
Gomogen elektrolitik eritmalarda G elektrolitning o‘tkazuvchanligi (Om)
elektr maydoni bo‘ylab elektrodlar o‘rtasidagi L masofaga teskari proporsional va
elektr maydoniga perpendikulyar bo‘lgan elektrokimyoviy yacheykaning A
bo‘ylama kesimiga proporsional bo‘ladi:

Bunda ρ(Om1  sm-1) – elektrolitning solishtirma o‘tkazuvchanligi, ionlarning
zaryadlarining konsentratsiyasi va kattaligi bilan belgilanadi. Elektrolitning
solishtirma o‘tkazuvchanligining mol/l yoki boshqa har qanday birliklarda
ifodalanadigan S konsentratsiyaga bog‘lanishi quyidagi ko‘rinishga ega bo‘ladi:

Bunda β – elektrolitning tavsifi; Л₀- cheksmz eritishda elektrolitning
ekvivalent o‘tkazuvchanligi