22-Amaliy mashg’ulot Mavzu: To‘g‘ri to‘rtburchak va kvadratning perimetrini, yuz o‘lchov birliklari. Reja

---

22-Amaliy mashg’ulot 
 Mavzu: To‘g‘ri to‘rtburchak va kvadratning perimetrini, yuz o‘lchov 
birliklari. 
Reja: 
1.
To’g’ri to’rtburchak perimetri va yuziga doir masalalar yechish . 
2.Kvadrat perimetri va yuziga doir masala yechish. 
To‘g‘ri to‘rtburchak yuzi
Bo‘yi 3 sm, eni 6 sm bo‘lgan to‘g‘ri to‘rtburchakni 
qaraylik. Bu to‘g‘ri to‘rtburchak 6 · 3 = 18 ta birlik kvadratlardan tashkil to
pgan (2- rasm). Demak, uning yuzi 18 sm 2 ga 
teng.Agar to‘g‘ri to‘rtburchak yuzini –
S 
bo‘yini – 
a
,enini esa – 
b 
harflari 
bilan 
belgilasak
, 
S = ab 
ko‘rinishidagi to‘g‘ri to‘rtburchak yuzini hisoblash formulasiga 
ega bo‘lamiz.
To‘g‘ri to‘rtburchak yuzini topish uchun uning bo‘yini eniga ko‘paytirish kerak. 
Ma’lumki, kvadrat tomonlari teng bo‘lgan to‘g‘ri to‘rtbur chakdir. 3-
rasmda tasvirlangan kvadratning to-
moni 5 sm ga teng. U 5 · 5 = 25 ta birlik kvadratdan iborat. 
Demak, uning yuzi 25 sm 2ga teng. Kvadrat 
tomonlarini 
a
deb belgilasak, kvadratning yuzi
S = a 2
formula bilan ifodalanadi. 
Birining ustiga ikkinchisi qo‘yilganda ustma-
ust tushadigan shakllar 
teng shakllar
deb ataladi. 
Teng shakllarning yuzi ham teng bo‘ladi. 
Shaklning yuzi uni tashkil qilgan qismlari yuzi yig‘indisiga teng. 
5- rasmda
AC
kesma
ABCD
to‘g‘ri to‘rtburchakni ikkita teng uchburchakka
ajratadi.
Demak, bu uchburchaklar yuzi to‘g‘ri to‘rtburchak yuzining yarmiga teng. 
Savollarga javob bering!
1. Yuz o‘lchov birligi sifatida nima olinadi? 
2. Shaklning yuzi deganda nima tushuniladi? 
3. To‘g‘ri to‘rtburchak yuzini topish formulasini yozing. 
4. Qanday shakllar teng deyiladi? 
5. Teng shakllar yuzi haqida nima deyish mumkin? 
6. Bo‘laklari yuziga ko‘ra butun shakl yuzi qanday topiladi?