22- yalpi talab va yalpi taklif reja: Talab tushunchasi, uning egri chizig’i va hajmiga tasir etuvchi omillar

=

ЯЛПИ ТАКЛИФ МИҚДОРИ

ЯЛПИ ТАЛАБ МИҚДОРИ






Ижтимоий қиймати жиҳатидан

Қиймат жиҳатидан

═

Ижтимоий нафлилиги
(турлари, миқдори ва сифати)

Ижтимоий нафлилиги

(турлари, миқдори ва сифати)



Инвестиция товарлари ва ишчи кучи

Инвестиция товарлари ва ишчи кучи





Ижтимоий қиймати

Қиймати (миқдор×нархи)

YAlpi talab egri chizig’i va yalpi taklif egri chizig’i kesishgan nuqta umumiqtisodiy muvozanatni ifodalab, bu holatga narxning muvozanatli darajasi va milliy ishlab chiqarishning muvozanatli real hajmi orqali erishiladi.
Iqtisodiyot doimiy ravishda makroiqtisodiy muvozanat tomon harakat qiladi va ma’lum darajada bu tenglik ta’minlab turiladi. Biroq, yalpi talab va yalpi taklifga ta’sir etuvchi omillarning o’zgarib turishi natijasida muvozanat buziladi va iqtisodiyot yangi muvozanat tomon harakat qiladi.
YAlpi talab va yalpi taklif muvozanati yalpi taklif egri chizig’ining qaysi kesmasida ro’y berishiga qarab o’ziga xos xususiyat kasb etadi.
YAlpi talab egri chizig’i yalpi taklif egri chizig’ini yotiq kesmada kesib o’tsa, narx darajasi milliy ishlab chiqarish muvozanatli real hajmining shakllanishiga hech qanday ta’sir ko’rsatmaydi. Bunda yalpi talab miqdorining o’sishi milliy ishlab chiqarish real hajmining oshishiga, uning kamayishi esa bu hajmning kamayishiga olib keladi. Biroq, bu o’zgarishlar iqtisodiyotdagi umumiy narx darajasining o’zgarishisiz ro’y beradi (7-chizma).
7-chizma
YOtiq kesmada yalpi talab va yalpi taklif
muvozanatining o’zgarishi


R
AS

R₁

AD₂
AD₁
0 Q₁ Q₂ Q
CHizmadan ko’rinadiki, yotiq kesmada yalpi talabning o’sishiga taklif egri chizig’i bo’yicha muvozanat nuqtasining o’ng tomonga silijishi orqali javob beriladi. YA’ni, AD₁dan AD₂ga qadar o’sgan talab miqdori iqtisodiyotda to’liq foydalanilmayotgan ishlab chiqarish quvvatlarining ishga tushirilishi orqali milliy ishlab chiqarish hajmini Q₁dan Q₂ga qadar o’stirish orqali qondiriladi.
Tik kesmada ishchi kuchi va ishlab chiqarish quvvatlaridan to’liq foydalaniladi, shu sababli yalpi talabning kengayishi faqat narx darajasiga ta’sir ko’rsatadi, ya’ni uni oshiradi. Milliy ishlab chiqarishning real hajmi esa o’zgarishsiz qoladi (8-chizma).