21-Ma’ruza: Issiqlik tashuvchilarni haydash texnologiyasi. Ma’ruza rejasi

Qatlamga termokimyoviy ta’sir qilish. 
qatlamlarniig neftberaolishligini maksimal darajada oshirish maqsadida ularga 
issiqlik usullari bilan ta'sir qilish borasida 50 yilga yaqin vaqt davomida ilmiy 
tadqiqot ishlari olib borilmoqda. 
Neft qatlamlariga ta'sir qilishning barcha issiqlik usullarining moqiyati quyidagidai 
iborat, qatlam jinslarini va uni to'ldiruvchi suyuqliklar qizdirilganda qatlam 
neftining qovushqoqligi va «neft-jins» chegarasida sirt-tortishuv kuchlari kamayadi. 
Buning bilan esa qatlam qovaklaridagi neft to'laroq siqish uchun sharoit yaratiladi. 
Neftqatlamlariga issiqlik bilan ta'sir qilishni turli usullar orqali amalga oshirsa 
bo'ladi: 

---

1) qatlamni gazlashtirish, shuningdeq yuqoridan havo yoki gaz-havo aralashmasini 
uzatib turish orqali qatlam ichra qarakatlanuvchi yonish o'choqini yuzaga keltirish 
bilan (qIHYOO'). 
2) qatlamga issiq suv, bug’ va boshka issiqlik tashuvchilarni 
haydash. qatlamga haydash uchun issiqlik tashuvchi sifatida qaynoq suv, suv bug’i, 
bug’gaz aralashmasi va b. ho’llaniladi. qatlamga ko'p miqdorda issiq suv 
haydalganda isitilgan hudud’ ham haydovchi quduqdan bir qancha uzoqroq 
masofaga tarqaladi. qatlam haroratini ko'tarilishi qovushqoqlikni pasayishiga, sirt-
molekulyar kuchlarni o'zgarishiga va qatlam suyuqliklarini hajmini kengayishiga 
olib keladi. Neftning qovushqoqligi kamayishi uning qarakatchanligini ko'paytiradi. 
haroratni ko'tarilashi bilan kollektor jinsning minerallarini suv bilan 
ho’llanuvchanligi oshadi. qatlam suyuqligining va skeletining hajmiy kengayishi 
qatlamdan olinadigan neftmiqdorini oshishiga olib keladi. Bu omillarning barchasi 
ohir oqibatda qatlamning neftberaolishligini oshishi bilan yakunlanadi. Suvneftga 
to'yingan qatlamga qaynoq suv haydalganda suv o'z issiqligini qatlamga berib 
soviydi. Bunga mos holda haydovchi va oluvchi quduqlar orasidagi qatlam 
hudud’ini shartli ravishda uch hudud’ga bo'lsa bo'ladi: 
1) qaynoq suvlar;
2) sovigan suvlar (qatlam haroratidagi suvlar);
3) harorati qatlam haroratiga teng bo'lgan neftlar (yuqori neftga to'yingan hudud’).
 
Tekshirish uchun savollar 
21.1. Issiqlik eltuvchilar yordamida neftberuvchanlikni oshirish tajribasi.
 
21.2. Quduq tanasida va quvurlarda issiqlik yo‘qotilishi. 
21.3. Qatlamga termokimyoviy ta’sir qilish.