2021-yil O‘zbek tilshunosligida kelishik kategoriyasining o‘rganilishi

Tilshunoslikda grammatik ma‘noga nisbatan bu umumiy grammatik ma‘no - oraliq grammatik ma‘no – xususiy grammatik ma‘no tarzida tatbiq etilgan. Misol sifatida tushum kelishigi shakli ma‘nosini olaylik. Kelishik kategoriyasining «oldingi mustaqil so’zni keyingi mustaqil so’zga bog’lash» , tushum kelishigining «oldingi ismni keyingi fe‘lga vositasiz to’ldiruvchi sifatida bog’lash» va tushum kelishigining muayyan nutq parchasi bo’lmish kitobni o’qimoq birikuvida voqelangan «kitob so’zini o’qimoq so’ziga vositasiz to’ldiruvchi sifatida bog’lash» nutqiy ma‘nosi yaxlitlikda olinganda umumiy grammatik ma‘no – oraliq grammatik ma‘no – xususiy grammatik ma‘no munosabatida. Kelishik kategoriyasining «oldingi mustaqil so’zni keyingi mustaqil so’zga bog’lash» ma‘nosi tushum kelishigining «oldingi ismni keyingi fe‘lga vositasiz to’ldiruvchi sifatida bog’lash» ma‘nosiga nisbatan umumiy grammatik ma‘no maqomida bo’lib, tushum kelishigining muayyan nutq parchasi bo’lmish kitobni o’qimoq birikuvida voqelangan «kitob so’zini o’qimoq so’ziga vositasiz to’ldiruvchi sifatida bog’lash» nutqiy ma‘nosi xususiy grammatik ma‘no. Tushum kelishigining «oldingi ismni keyingi fe‘lga vositasiz to’ldiruvchi sifatida bog’lash» ma‘nosi esa umumiy grammatik ma‘no va xususiy grammatik ma‘no orasida turganligi hamda uni bog’lovchi bo’g’in bo’lganligi uchun oraliq grammatik ma‘no maqomida.